Odpowiedzialność karna menadżerów spółek

Menadżer to osoba zarządzającą firmą, reprezentującą ją i podejmującą decyzje, które mają realny wpływ na firmę i jej rozwój. Nierzadko osoba zarządzająca spółką bierze na siebie, także odpowiedzialność prawną za wszystkie podjęte decyzje. Wedle prawa polskiego odpowiedzialnością karną można obciążyć wyłącznie osoby fizycznie więc w przypadku łamania prawa przez spółkę obciążonym za to może być właśnie menadżer: członek zarządu, prokurent czy też pełnomocnik

Menadżer w roli członka zarządu występuje najczęściej w przypadku spółek handlowych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością czy też w spółkach akcyjnych. Z uwagi na złożoną strukturę zarządu spółek często odpowiedzialność i decyzyjność przypada również kierownikom, poszczególnym oddziałom w firmie, czy też pracownikom niższego szczebla. Tak więc odpowiedzialność karna menadżerów spółek będzie dotyczyć tylko ich sfery obowiązków pełnionych w danej spółce. Do najczęstszych rodzajów łamania prawa przez menadżerów należą :

• Działanie na szkodę spółki
• Przywłaszczenie
• Obrót fikcyjnymi fakturami
• Pranie brudnych pieniędzy
• Oszustwa
• Przekupstwo
• Złożenie wniosku o upadłość po terminie

Przestępstwo nadużycia zaufania

Nadużycie zaufania regulowane poprzez artykuł 296 § 1 k.k. według którego :

§ 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Niepodważalnym jest fakt, że zarządzanie kapitałem spółki łączy w sobie dwa elementy:

1. Statyczny – w którym, najważniejsza jest ochrona i zachowanie majątku firmy,
2. Dynamiczny – odpowiadający za pomnażanie majątku.

Jest to istotne, ponieważ Sąd Najwyższy przyjmuje iż osoba odpowiadająca jedynie za dbanie o niepogorszenie się kapitału powierzonego, nie może odpowiadać za zajmowanie się sprawami majątkowymi firmy.

Zarzut oszustwa

Niestety menadżer firmy z zarzutem oszustwa jest częstym widokiem na salach sądowych. Zarzut ten najczęściej odnosi się do relacji z klientem, osób, które korzystały z usług firmy czy też osób nabywających produkty lub usługi. Zarzuty oszustwa mogą być kierowane do osób będących w zarządzie firmy lub do osoby odpowiadające za system sprzedaży. Zarzut oszustwa bardzo często kierowany jest do menadżerów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością zwłaszcza w sytuacjach ubiegania się o finansowanie od instytucji publicznych. Oszustwo finansowe regulowane jest poprzez artykuł 297 k.k. Przedłożone wraz z wnioskiem o finansowanie, fałszywe dokumenty, czy też oświadczenia mogą spowodować pociągnięcie do kary nawet, kiedy finansowanie nie zostało udzielone.

Przywłaszczenie

Zarzut przywłaszczenia odnosi się głównie do defraudacji pieniędzy spółki co w rozumieniu prawa karnego można zakwalifikować jako przywłaszczenie mienia powierzonego. Odpowiedzialność karna menadżera w tym kontekście odnosić się będzie przede wszystkim do problemu defraudacji pieniędzy spółki. Na gruncie prawa karnego kwalifikuje się to jako przywłaszczenie mienia powierzonego, czyli sprzeniewierzenie z art. 284 § 2 k.k. W zależności od stanu faktycznego sprawy, karę może ponieść członek zarządu korzystający z karty płatniczej do konta spółki w celu pokrycia własnych wydatków – bez wiedzy i zgody spółki. O sprzeniewierzaniu będziemy, także mówić wówczas, gdy kierownik projektu wydał na własne potrzeby pieniądze przekazane mu przez firmę w celu finansowania wydatków w ramach projektu.

Obrót fikcyjnymi fakturami

Prowadząc działalność gospodarczą w Polsce trzeba liczyć się z faktem płacenia podatków. Oczywiście przez to znajdzie się wiele osób, które zechcą obejść ten obowiązek lub przynajmniej obniżyć kwoty, z których są rozliczani. Często spotykaną metodą oszustwa na podatkach stosowaną przez menadżerów jest wystawianie fikcyjnych faktur. Posługiwanie się fikcyjnymi fakturami jest oczywiście karalne, a menadżer lub inny członek przedsiębiorstwa dokonując tego czynu naraża się nie tylko na zarzut posługiwania się fikcyjnymi fakturami, lecz także na zarzut uchylania się od opodatkowania. Według kodeksu karnego kara za wystawianie nierzetelnych faktur czy też rachunków może sięgać nawet grzywny w wysokości 720 stawek dziennych lub karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż rok.

Pranie brudnych pieniędzy

Pranie brudnych pieniędzy jest spotykane najczęściej w sprawach z zakresu prawa karnego gospodarczego. Najprostszym przykładem prania brudnych pieniędzy jest przelewanie środków pozyskanych przez spółkę w wyniku oszustwa na inne konto bankowe. Warto także pamiętać, że w tym przypadku oskarżony może uwolnić się od kary pozbawienia wolności przekazując organom ścigania dokładne informację o nielegalnym procederze.

Przekupstwo

Korupcja to problem społeczny, który prawdopodobnie nigdy do końca nie zniknie, a zwłaszcza w odniesieniu do wysoko postawionych członków zarządów spółek. Oczywistym powinno być również, że samo przestępstwo korupcji nie tyczy się tylko dawania łapówek, ale również ich otrzymywania. Dla menadżera istotny w kwestii karalności za przekupstwo będzie ostatni paragraf artykułu 229 k.k wedle którego:

Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1-5, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.

Oznacza to oczywiście bezkarność dla osoby wręczającej łapówkę, jeśli tylko zawiadomi ona organy ścigania zawczasu o zachodzącym procederze.

Niezłożenie wniosku o upadłość w terminie

Prowadzenie firmy niestety nie oznacza tylko rozwoju i bogacenia się. Rolą menadżera jest także zgłoszenie upadłości firmy. Upadłość zazwyczaj sprowadza się do utraty możliwości wykonywania wymaganych zobowiązań finansowych. O upadłości można mówić także w przypadku osób prawnych, których dług przekracza wartość majątku, a stan ten utrzymuje się ponad 24 miesiące. Termin na zgłoszenie wniosku o upadłość wynosi dokładnie 30 dni od dnia wystąpienia przesłanki niewypłacalności, a przedmiotowy wniosek musi zostać złożony skutecznie. Niezłożenie wniosku o upadłość w odpowiednim terminie obciążone jest sankcją karną.