Zdarza się, że osoba, która zasiada w organach spółki prawa handlowego zostaje skazana prawomocnym wyrokiem sądu. Jakie konsekwencje niesie za sobą wyrok? Czy np. członek zarządu spółki z o.o. skazany wyrokiem karnym może dalej pełnić funkcję w organach spółki? Odniesienie odpowiedzialności karnej do możliwości pełnienia funkcji w organach spółek znajdziemy w art. 18 Kodeksu spółek handlowych.

Wymogi wobec członków organów spółek

Art. 18 KSH wprowadza ograniczenia co do możliwości sprawowania funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora i prokurenta. Powyższe funkcje mogą bowiem pełnić osoby, które spełniają łącznie następujące przesłanki: muszą to być osoby fizyczne, muszą posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, w końcu nie mogą być skazane za przestępstwa określone w art. 18 § 2 KSH lub w przypadku skazania musi upłynąć czas określony w art. 18 § 3 KSH.

Zgodnie z art. 18 § 2 KSH członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem spółki, nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa:

• wymienione w rozdziale XXXIII Kodeksu Karnego, zatytułowanego przestępstwa przeciwko ochronie informacji, np. przestępstwo ujawniania informacji niejawnych o klauzuli tajne i ściśle tajne, ujawnianie tajemnicy służbowej;
• wymienione w rozdziale XXXIV Kodeksu Karnego, zatytułowanego przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, np. przestępstwo fałszerstwa, zbycia dowodu tożsamości, niszczenia dokumentów;
• wymienione w rozdziale XXXV Kodeksu Karnego, zatytułowanego przestępstwa przeciwko mieniu, np. kradzież, kradzież z włamaniem, przywłaszczenie, oszustwo, rozbój, paserstwo;
• wymienione w rozdziale XXXVI Kodeksu Karnego, zatytułowanego przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, np. oszustwo finansowe, oszustwo ubezpieczeniowe, pranie brudnych pieniędzy, wyzysk;
• wymienione w rozdziale XXXVII Kodeksu Karnego, zatytułowanego przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, np. fałszowanie pieniędzy lub znaków urzędowych;
• z art. 587 KSH, tj. podawanie nieprawdziwych informacji przy wykonywaniu obowiązków w spółce albo przedstawiania ich organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji;
• z art. 590 KSH, tj. przestępstwo umożliwienia bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu;
• z art. 591 KSH, tj. przestępstwo brania udziału w bezprawnym głosowaniu na walnym zgromadzeniu lub wykonywaniu praw mniejszości.

Dla wystąpienia powyższego zakazu wystarczające jest wydanie prawomocnego orzeczenia skazującego za dane przestępstwo, bez konieczności odrębnego orzekania o zakazie pełnienia funkcji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22.2.2019 r., sygn. akt VII AGa 1850/18, Legalis). Zakaz taki aktualizuje się bowiem ex lege z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia skazującego. Co do zasady skazanie za inne przestępstwa nie wyklucza zatem możliwości pełnienia funkcji w spółce, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej (Komentarz do art. 18 KSH red. Jara 2020, wyd. 3/Kupryjańczyk, Legalis).

Jak wskazuje doktryna prawa, wykładnia przepisu art. 18 § 2 KSH zdaje się prowadzić do wniosku, że jest to szczególny przypadek wygaśnięcia mandatu w odniesieniu do członków organów spółki oraz przesłanka odwołania likwidatora spółki. Założeniem ustawodawcy wydaje jest bowiem uniknięcie sytuacji, w której w skład władz spółki wchodzi osoba, która nie daje rękojmi należytego sprawowania powierzonej jej funkcji, czy też prowadzenia postępowania likwidacyjnego (Komentarz do art. 18 KSH Bieniak 2020, wyd. 7/Suliński, Legalis).

Zakaz o którym mowa w przepisie art. 18 § KSH, ustaje wraz z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania. Należy przy tym pamiętać, że skazany może wystąpić o zwolnienie go z zakazu pełnienia funkcji lub o skrócenie czasu obowiązywania zakazu, przy czym odpowiedni wniosek należy złożyć w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku. Z takiej możliwości mogą skorzystać jednak wyłącznie osoby skazane za przestępstwo nieumyślne.

W końcu przepis art. 18 § 5 KSH rozszerza zakres podmiotowy zakazów o członka zarządu spółki partnerskiej oraz członka rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej.

Adwokat dr Jarosław Wichura

Pogotowie karne

Kancelaria zapewnia pomoc prawną osobom zatrzymanym w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa. W przypadku zatrzymania przez organy ścigania niezwłocznie pojawiamy się na miejscu zdarzenia, również poza zwykłymi godzinami pracy naszej Kancelarii. Warto pamiętać, że brak pomocy profesjonalnego obrońcy już podczas pierwszego przesłuchania zazwyczaj negatywnie wpływa na dalszy przebieg postępowania.

W nagłych wypadkach prosimy o kontakt pod numerem telefonu: +48 730 556 100 Obrońcę może ustanowić dla zatrzymanego także INNA OSOBA, w sytuacji gdy zatrzymany został pozbawiony wolności.