Od marca 2024 roku polski system prawny przewiduje znaczące zmiany dotyczące odpowiedzialności karnej kierowców. Zmiany te, wprowadzone w nowelizacji Kodeksu karnego, szczególnie dotyczą kierowców prowadzących pojazdy pod wpływem alkoholu. Sankcje są zaostrzone, a nowością jest wprowadzenie konfiskaty pojazdu jako dodatkowej kary dla sprawców określonych przestępstw drogowych. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie najważniejszych aspektów tej reformy.
Zaostrzona odpowiedzialność karna
Reforma Kodeksu karnego, która weszła w życie częściowo od 1 października 2023 roku, wprowadza istotne zmiany w przepisach dotyczących odpowiedzialności karnej kierowców. Zmodyfikowano między innymi art. 173 k.k. oraz art. 178 k.k., zaostrzając kary za spowodowanie katastrofy drogowej z ciężkimi następstwami. Obecnie, za spowodowanie śmiertelnego wypadku lub poważnego uszczerbku na zdrowiu wielu osób, grozi kara pozbawienia wolności od 2 do 15 lat. Dodatkowo, jeśli sprawca był nietrzeźwy, kara ta zostaje zaostrzona.
Kary za jazdę pod wpływem alkoholu
Odpowiedzialność za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu zależy od stężenia alkoholu we krwi. W sytuacji, gdy kierowca zostanie złapany z co najmniej 1,5 promila alkoholu we krwi, odpowiedzialność prawna ulega znacznemu zaostrzeniu.
Dodatkowo, jeśli kierowca spowoduje wypadek, będąc w stanie mocnego upojenia alkoholowego, czyli z minimum 1 promila alkoholu we krwi, to również musi liczyć się z bardziej surowymi konsekwencjami. Jeszcze bardziej rygorystyczne podejście dotyczy recydywistów, czyli kierowców, którzy powtarzają wykroczenie prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu. W przypadku ponownego zatrzymania z co najmniej 0,5 promila alkoholu we krwi, oczekują ich jeszcze surowsze sankcje. Jest to odpowiedź ustawodawcy na ciągłe zagrożenie, jakim są nietrzeźwi kierowcy na drogach.
Przymusowa konfiskata pojazdów
Od 14 marca 2024 roku, sąd będzie miał obowiązek orzekania przepadku pojazdu mechanicznego w określonych sytuacjach. Dotyczy to nie tylko sprawców wypadków drogowych, ale także tych, którzy zdecydują się prowadzić pojazd będąc pod wpływem alkoholu. Przepadek pojazdu ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że sąd w określonych przypadkach nie będzie miał wyboru i będzie musiał orzec tę sankcję.
Charakterystyka konfiskaty pojazdów o równowartościowej wartości
W sytuacji, gdy pojazd nie jest wyłączną własnością sprawcy lub został sprzedany, ustawodawca przewidział orzeczenie przepadku równowartości pojazdu. Oznacza to, że sprawca będzie zobowiązany do zapłaty kwoty równowartości wartości pojazdu na rzecz Skarbu Państwa. Wartość ta ustalana będzie na podstawie wartości polisy ubezpieczeniowej lub średniej wartości rynkowej pojazdu.
Wyjątki w konfiskacie pojazdów
Istnieją również sytuacje, w których sąd może zdecydować o nieorzekaniu konfiskaty pojazdu. Może to mieć miejsce w przypadku, gdy orzeczenie takiej sankcji byłoby niemożliwe lub niecelowe, na przykład w przypadku zniszczenia pojazdu. Ponadto, sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku w szczególnych okolicznościach, co daje pewne pole manewru w ocenie indywidualnych przypadków.
Nowe przepisy budzą kontrowersje w środowiskach prawniczych, zwłaszcza w kwestii proporcjonalności kar. Krytyka dotyczy głównie różnic w karach w zależności od wartości pojazdu, co może prowadzić do nierównego traktowania sprawców.
