Szkody górnicze

SKUTECZNA POMOC PRAWNA,
ODSZKODOWANIA GÓRNICZE
KANCELARIA PIROŻEK & PIROŻEK W KATOWICACH

Specjaliści z zakresu szkód górniczych

Szkody górnicze Katowice – problem województwa

Śląsk – bogactwo ukryte w głębi ziemi, tętniące od ryku maszyn serce polskiego górnictwa. To właśnie w takich miastach jak Katowice, Jastrzębie-Zdrój, Mysłowice, Chorzów czy Ruda Śląska każdego dnia rzesze ludzi schodzą w podziemia, by wydobywać czarny minerał. Stąd nieprzerwanie wyjeżdżają pociągi, obładowane tonami węgla, który następnie zasili pozostałe gałęzie krajowego przemysłu.

Tam jednak, skąd wyciągane są bogactwa natury, negatywne konsekwencje tej działalności są nieuchronne. Górotwór staje się zdeformowany, wydrążony od środka przez kombajny górnicze i inne przyrządy do „fedrowania”. W sytuacji ruchu zakładu górniczego, który powoduje pustki poeksploatacyjne, a do tego wstrząsy i tąpnięcia, odczuwalne nawet na najwyższych piętrach bloków. Trzy czwarte stwierdzonych szkód dotyczy budynków, w tym domów jednorodzinnych, ogrodów działkowych, klatek w wielopiętrowcach. Nie sposób oszacować na ilu mieszkaniach w województwie pojawiły się pęknięcianaruszenie ścian nośnych i ile miało problemy ze szczelnością dachu.

Tak opisane problemy mogą pojawić się w trakcie prowadzenia działalności, jak i wiele lat później – również w sytuacji, gdy kopalnia powodująca szkody już upadła… na przykład, w XIX wieku. Trudno mówić, że Śląsk stoi na stabilnym gruncie.

Prawna regulacja zagadnienia szkód górniczych

Jednak, w zamian za znoszenie uciążliwości skutków eksploatacji górniczej, obowiązujące przepisy pozwalają na dochodzenie odszkodowania za szkody górnicze.

Trzeba zgodzić się z tezą, że ustawodawca idzie na rękę osobom, których dotknął ten problem. Na drodze dochodzenia odszkodowania za szkody górnicze, wprowadzono szereg ułatwień w stosunku do uregulowań Kodeksu Cywilnego (który jednak dalej stanowi podstawowy akt prawny w omawianych sprawach).

Jak wszyscy wiemy, kopalnie upadają. Na terenie Śląska zamknięto wiele zakładów górniczych, które przed kilkudziesięcioma laty wydobywały pokłady węgla. Często w praktyce pojawia się problem, względem kogo w ogóle wystosować powództwo? Odpowiedzi udziela sam ustawodawca przez ust 3. oraz 4 Artykułu 146. ustawy prawo geologiczne i górnicze (Prawo geologiczne i górnicze Dz.U. z dnia 9 czerwca 2011 Nr 163, poz. 981).

W myśl tych przepisów, jeśli nie można ustalić, który zakład górniczy faktycznie spowodował szkodę, odpowiada ten przedsiębiorca, który w dniu ujawnienia się szkody ma prawo prowadzić na terenie wystąpienia szkody działalność górniczą. Jest to w zasadzie odpowiedzialność za cudzy dług narzucony przez ustawę. W nauce prawa odpowiedzialność tę określa się mianem „odpowiedzialności absolutnej”. Dla prawa nieważne jest, kto przyczynił się na przykład do deformacji nieciągłych. Ważne jest tylko, kto aktualnie pracuje na tym terenie.

szkody górnicze odszkodowanie wniosek
odszkodowanie od kopalni za szkody górnicze

Nie zawsze jednak się zdarza, że w danym miejscu działa jakikolwiek przedsiębiorca prowadzący działalność górniczą. Pewien obszar może zostać po prostu porzucony – na przykład po całkowitym wydrążeniu i wyeksploatowaniu. W takich sytuacjach poszkodowany także nie jest bezbronny. Ustawa zezwala bowiem na wytoczenie powództwa przeciwko Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez organ nadzoru górniczego (np. dyrektor okręgowego urzędu górniczego, dyrektor SUG….).

Sam tok dochodzenia roszczeń także jest korzystny względem poszkodowanych. Przed wytoczeniem powództwa trzeba wszcząć próbę postępowania ugodowego. Jeśli przedsiębiorca górniczy lub Skarb Państwa odmówi (lub nie zareaguje w ciągu 30 dni) można wszcząć proces.

 

Kolejnym istotnym ułatwieniem dla osób dochodzących roszczeń jest art. 96 ust. 1 punkt 12 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z tym przepisem strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego jest zwolniona z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, takich jak opłaty od pism (np. 5% wartości przedmiotu sporu przy pozwie) czy wydatków (np. zaliczki na poczet dowodu z opinii biegłego). Oznacza to, że tego rodzaju sprawy są w zasadzie darmowe.

odszkodowanie za szkody górnicze a podatek dochodowy

Wraz z wejściem w życie 1 stycznia 2012 r. znowelizowanej ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze, zmianie uległy terminy przedawnienia roszczeń o naprawę szkód górniczych. Poprzednio obowiązujące przepisy odsyłały wprost do Kodeksu cywilnego, który dla roszczeń z czynów niedozwolonych stanowił 3-letni termin przedawnienia liczony od dowiedzenia się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej do jej naprawienia (art. 422(1) k.c.). Obecnie, art. 149 ustawy Prawo geologiczne i górnicze określa 5-letni termin przedawnienia roszczeń o naprawę szkód górniczych, który liczony jest od dnia dowiedzenia się o szkodzie. Co istotne, do spraw o naprawę szkód górniczych, które wystąpiły przed 2012 r., tj. przed wejściem w życie nowego Prawa górniczego i geologicznego, należy stosować przepisy poprzednio obowiązującej ustawy (Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2014 r., sygn. akt: V CSK 93/13).

Pomimo przedawnienia roszczenia o naprawę szkody, osoby poszkodowane ruchem zakładu górniczego nie pozostają bez narzędzi do obrony swoich interesów przed sądem. Zarzut przedawnienia roszczenia podnoszony przez kopalnię w toku procesu może zostać przez sąd uznany za nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Wymaga to jednak wystąpienia co najmniej niektórych z przesłanek, do których należą m.in.: celowe opóźnianie przez kopalnię procedury ugodowej poprzez wywoływanie u poszkodowanych uzasadnionego wrażenia, że szkoda zostanie naprawiona na etapie postępowania ugodowego (tzn. bez konieczności wnoszenia pozwu do sądu), sytuacja życiowa pokrzywdzonych i charakter uszczerbku, poziom wiedzy uprawnionych o eksploatacji górniczej i możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od kopalni, związek roszczenia z groźbą utraty dobra tak cennego jak dom mieszkalny, a także czas jaki upłynął od przedawnienia roszczenia (zob. Wyrok SN z dnia 8 maja 2014 r., sygn. akt: V CSK 370/13).

Odszkodowanie za ruch zakładu górniczego

Naprawienie szkody może nastąpić albo przez przywrócenie do stanu poprzedniego (tzw. restitutio in integrum) albo – za zgodą zakładu górniczego – sam przywrócić stan poprzedni za zapłatę odpowiednich środków pieniężnych. W tym miejscu należy poczynić zastrzeżenie, że „gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu” (art. 363§1 in fine, uchwała SN z dn. 22.11.2012 r., III CZP 75/13, LEX nr 1396279.)

W pozostałym zakresie zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu Cywilnego. W związku z tym można na przykład, w razie bezpośredniego zagrożenia szkodą, żądać od kopalni przedsięwzięcia środków niezbędnych do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, a także – złożenia odpowiedniego zabezpieczenia (art. 439 k.c. wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 9 stycznia 2014, V CSK 101/13).

Artykuły na temat szkód górniczych: