Sprawy o podział majątku wspólnego małżonków to jedne z bardzo częstych kategorii spraw rodzinnych. Aktualizują się one w przypadku rozstania małżonków i budzą mnóstwo emocji i sytuacji konfliktowych.
Ustalenie właściwości rzeczowej sądu
Kiedy małżonkowie nie potrafią rozstrzygnąć tych spraw na drodze porozumienia i wspólnych ustaleń, konieczna jest ingerencja Sądu. Bardzo istotną okolicznością jest więc przede wszystkim ustalenie do jakiego Sądu powinien zwrócić się małżonek jeżeli chce przeprowadzić sprawę zmierzającą do rozstrzygnięcia wszystkich kwestii majątkowych i finansowych z byłym małżonkiem.
Sprawy o podział majątku są rozpoznawane zawsze przez Sąd Rejonowy – bowiem tylko ten Sąd zajmuje się takimi ustaleniami. Nie ma tu znaczenia jakiej wartości jest majątek małżonków – nawet jeżeli jego wartość przekracza kwotę 75 tysięcy złotych, nadal właściwy będzie Sąd Rejonowy. Jest to bowiem jeden z wyjątków w zakresie spraw cywilnych.
Ustalenie właściwości miejscowej sądu
Skoro kwestię ustalenia szczebla sądowego na jakim rozstrzygane są takie sprawy, to następnie konieczne jest rozważenie do którego konkretnie Sądu Rejonowego należy taki wniosek złożyć. W tym zakresie istotnym będzie okoliczność czy na moment składania tego wniosku obydwoje małżonkowie żyją.
Jeżeli jeden z małżonków zmarł przed złożeniem wniosku o podział majątku, to kwestią podziału majątku zajmie się sąd spadku. W praktyce oznacza to, że będzie to Sąd Rejonowy dla miejsca ostatniego zwykłego pobytu tego zmarłego. Przykładowo jeśli małżonek przed śmiercią przebywał i miał swoje centrum życiowe w Gliwicach to będzie to Sąd Rejonowy w Gliwicach. Natomiast jeśli oboje małżonkowie już nie żyją na moment występowania z taką sprawą – właściwy będzie sąd sadku właściwy dla małżonka, który zmarł wcześniej. Bowiem z tą datą ustała wspólność majątkowa.
Natomiast jeżeli obydwoje małżonkowie w momencie składania wniosku o podział majątku żyją, to istotne znaczenie będzie miało miejsce położenia majątku. Czyli przykładowo kiedy w majątku wspólnym jest mieszkanie, w którym małżonkowie zamieszkiwali to właściwy będzie Sąd Rejonowy w miejscowości, w której to mieszkanie jest położone. Jeśli do podziału będą ruchomości – czyli różnego rodzaju sprzęty, meble, pojazdy – to ponownie znaczenie ma w jakiej miejscowości one się znajdują.
Ale może się zdarzyć, że majątek małżonków zawiera więcej niż jeden składnik i dodatkowo składniki te są położone w różnych miejscowościach. Przykładowo jeden samochód znajduje się w Gliwicach w użytku jednego z małżonków, a drugi samochód znajduje się w Sosnowcu, bo tam zabrał go ze sobą drugi z małżonków. W takiej sytuacji wybór sądu należy do osoby, która wniosek składa – bowiem zarówno Sąd Rejonowy w Gliwicach, jak i Sąd Rejonowy w Sosnowcu będą właściwe do rozpoznania takiej sprawy.
Może się również zdarzyć, iż w jednej z tych miejscowości będzie więcej składników tego majątku – przykładowo w Gliwicach będą też różnego rodzaju sprzęty i wyposażenie mieszkania należące do małżonków. W takiej sytuacji też można złożyć wniosek do wybranego z tych dwóch sądów, ale rekomendowane jest złożenie go do Sądu Rejonowego w Gliwicach. Ze względu na fakt, iż tam jest zgromadzona większa ilość składników majątku to usprawni to postępowanie – a przede wszystkim pracę biegłego powołanego do wyceny tych składników majątkowych w przypadku kwestionowania ich wartości przez małżonków.
Zdarzają się także sytuacje, kiedy w skład majątku wspólnego wchodzą zarówno nieruchomości i ruchomości rozmieszczone w różnych lokalizacjach (przykładowo dom w Gliwicach, jego wyposażenie również w Gliwicach, a samochód w Sosnowcu). W tym przypadku ponownie wnioskodawca może dokonać wyboru sądu – ale najczęściej wybierany jest sąd właściwy dla położenia nieruchomości – ponownie jest to powodowane usprawnieniem postępowania. Wartość nieruchomości to najczęściej najwyższa wartość w majątku małżonków i jednocześnie najczęściej kwestionowana przez uczestników postępowania.
Wreszcie może się okazać, że w majątku wspólnym są jedynie nieruchomości położone w różnych miejscowościach. W tej sytuacji ponownie osoba kierująca wniosek do Sądu może wybrać jeden z Sądów Rejonowych. Oczywiście ponownie – jeśli w jednej z miejscowości (lub w jej pobliżu) znajduje się kilka nieruchomości to znowu najlepiej będzie skierować wniosek do Sądu Rejonowego w tej okolicy. Znów jest to podyktowane względami praktycznymi i ekonomicznymi – a to ma wpływ na czas trwania takiego postępowania, bo ułatwia biegłemu sprawniejsze dokonanie oględzin.
Jak przyspieszyć sprawę o podział majątku wspólnego?
Sprawy o podział majątku wspólnego często są długotrwałe ze względu na liczne zarzuty uczestników postępowania do wydawanych w sprawie opinii biegłych dotyczących wyceny składników majątku. Dlatego też przed wyborem Sądu Rejonowego, do którego będzie skierowany wniosek warto rozważyć ustalenie obłożenia sprawami poszczególnych Sądów – może się okazać, iż Sąd w mniejszej miejscowości jest obciążony mniejszą ilością toczących się spraw co wpłynie na sprawność postępowania i okres czasu pomiędzy poszczególnymi posiedzeniami Sądu. Warto także sprawdzić wcześniej czy w okręgu danego Sądu Rejonowego są aktywni biegli z zakresu wyceny poszczególnych rodzajów składników majątku – listy biegłych dostępne są na stronach internetowych Sądów Okręgowych. Będzie to miało znaczenie przede wszystkim w przypadku nadzwyczajnych składników do wyceny – przykładowo takich jak przedsiębiorstwo, specjalistyczne maszyny i urządzenia. Bowiem w sprawach o podział majątku wycena składników majątku przez biegłych jest kluczowym elementem w sprawie, a jej uzyskanie często wymaga długiego – co najmniej kilkumiesięcznego – oczekiwania. Im większa ilość biegłych w okręgu danego Sądu tym większa szansa na usprawnienie postępowania.
W razie jakichkolwiek pytań zapraszamy do korzystania ze wsparcia Kancelarii, która od lat wspiera klientów w postepowaniach o podział majątku wspólnego.