Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności polega na tym, że osoba, która dopuściła się przestępstwa, zostaje wprawdzie skazana, natomiast kara pozbawienia wolności nie zostaje wykonana.
Przesłanki orzeczenia kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
Zgodnie z art. 69 Kodeksu karnego warunkowo zawiesić można jedynie karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, ponadto kara może zostać zawieszona jedynie w stosunku do oskarżonego, który w czasie popełnienia przestępstwa (za które karę chce uzyskać w zawieszeniu) nie był wcześniej skazany na karę pozbawienia wolności.
Ponadto Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary, gdy uzna, że jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary, a zwłaszcza powrotowi do przestępstwa – jest to tzw. pozytywna prognoza kryminologiczna.
Należy pamiętać, że Sąd przy podejmowaniu decyzji o zawieszeniu wykonania kary w stosunku do danego oskarżonego będzie przede wszystkim oceniał jego postawę, właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.
Okres próby
W przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności okres próby wynosi od roku do lat 3 i biegnie od uprawomocnienia się wyroku. Natomiast wobec młodocianego oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, granice okresu próby są wydłużone i wynoszą od 2 do 5 lat. Wobec sprawcy współdziałającego z organami ściągania (art. 60 § 3 i 4 k.k.), sąd może wyznaczyć okres próby wynoszący nawet 10 lat, jeżeli zawieszenie dotyczy kary pozbawienia wolności wymierzonej do lat 5.
Oddanie skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania
Zawieszając wykonanie kary, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art. 64 § 2, a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej.
Należy również zauważyć, że wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k. czyli na przykład: przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, w sytuacji wcześniejszego prawomocnego skazania już za takie przestępstwo lub za któreś z przestępstw z art. 173 k.k. (katastrofa w ruchu lądowym), art. 174 k.k. (sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, art. 177 k.k. (spowodowanie wypadku w komunikacji) popełnionego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo, który dopuścił się prowadzenia pojazdu mechanicznego w takim nagannym stanie w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego za przestępstwo – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach (art. 69 § 4 k.k.)
Obowiązki jakie może orzec Sąd zawieszając wykonanie kary
Podczas trwania okresu próby, sąd nakłada na skazanego, a jeżeli orzeka środek karny, może nałożyć na skazanego określone obowiązki. Katalog tych obowiązków jest otwarty i to od sędziego zależy, który obowiązek lub obowiązki uzna za najlepiej działające na sprawcę pod względem resocjalizacyjnym i wychowawczym. Do obowiązków tych należy:
1) informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
2) przeproszenie pokrzywdzonego,
3) wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, 4) wykonywanie pracy zarobkowej, nauka lub przygotowanie się do zawodu,
5) powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
6) poddanie się terapii uzależnień,
7) poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
8) uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
9) powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
10) powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
11) opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
12) inne stosowne postępowanie w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
Sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie kary w trzech przypadkach:
• gdy skazany popełnił w trakcie okresu próby podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,
• gdy skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą,
• gdy pomimo udzielenia pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny albo uchyla się od spełnienia obowiązków nałożonych przez sąd, wykonania środków karnych, środków kompensacyjnych, przepadku lub uiszczenia grzywny.
Fakultatywne zarządzenie wykonania kary
Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełni przestępstwo, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku. Sąd może również zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełni przestępstwo.
Istotną informacją jest, że jeżeli od zakończenia okresu próby upłynie 6 miesięcy, sąd nie będzie mógł zarządzić wykonania kary, ponieważ z mocy prawa dojdzie do zatarcia skazania.
apl. adw. Michał Małysiak