Niniejszy artykuł stanowi nawiązanie do publikowanego na łamach niniejszego bloga zagadnienia pełnego odszkodowania za szkody górnicze (więcej na ten temat TUTAJ). Zasada pełnego odszkodowania będzie tym razem przedstawiona na przykładzie rozbiórki budynku i związanymi z takim przedsięwzięciem kosztami oraz możliwościami ich dochodzenia w ramach postępowania ugodowego albo sądowego przeciwko przedsiębiorcy górniczemu.
W pierwszej kolejności należy rozważyć kiedy należne są koszty rozbiórki budynku? Odpowiedzi na to pytanie udziela art. 6 k.c., zgodnie z którym Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Innymi słowy, jeżeli żądamy zwrotu kosztów rozbiórki budynku należy wykazać, że szkoda ta albo wystąpiła albo w niedalekiej przyszłości z całą pewnością wystąpi. Wobec tego należy przytoczyć pogląd zaprezentowany w Wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 maja 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1188/17, zgodnie z którym nie można uznać, że samo posadowienie budynku uszkodzonego wskutek działania przedsiębiorstwa górniczego na nieruchomości pokrzywdzonej jest przesłanką wystarczającą do stwierdzenia wystąpienia szkody. Dowodami zmierzającymi do wykazania szkody związanej z koniecznością poniesienia kosztów rozbiórki budynku jest chociażby istnienie decyzji administracyjnej wydanej w trybie art. 67 ust. 1 Ustawy prawo budowlane o nakazaniu rozbiórki obiektu budowlanego albo decyzja o pozwoleniu na rozbiórkę budynku w trybie art. 32-34 ww. Ustawy. Zagadnienie związane z kwestią ustalenia kosztów rozbiórki budynku jest zagadnieniem wtórnym w stosunku do ustalenia zasadności jej dokonania. Dlatego w sprawie niezbędne będzie także przeprowadzenie dalszych dowodów zmierzających do wykazania wysokości poniesionych kosztów tytułem rozbiórki budynku.
Wymagalność roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów rozbiórki budynku czyli kiedy o odszkodowanie za rozbiórkę budynku? Zgodnie z art. 363 § 1 i 2 k.c. Odszkodowanie nie może przewyższać doznanej szkody, zaś rozmiar szkody wyznacza uszczerbek w majątku poszkodowanego spowodowany zdarzeniem, które wywołało szkodę. Istotne na gruncie przywołanego przepisu jest stwierdzenie doznanej szkody a zatem takiej, która nie jest tworem twierdzenia jednej ze stron sporu (często subiektywnym) i nadaje się do wykazania za pomocą określonych środków dowodowych (np. dokumentem urzędowym w postaci decyzji administracyjnej, opinią biegłego sądowego itp.). Stwierdzenie, że naprawa budynku jest ekonomicznie nieopłacalna i wobec czego pokrzywdzonemu należy się odszkodowanie stanowiące wartość rynkową – odtworzeniową budynku, nie oznacza jeszcze, że roszczenie o zasądzenie kosztów rozbiórki istnieje i stało się roszczeniem wymagalnym.
Czy rozbiórka obiektu jest konieczna? Odpowiedzi na to pytanie może udzielić Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, który może dokonać kontroli stanu technicznego budynku. Z prawnego punktu widzenia od właścicieli nieruchomości nie można wymagać, by utrzymywali znajdujące się na ich obiekcie uszkodzone i nienadające się do remontu obiekty budowlane. Takie stanowisko zostało wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie, m.in. w Wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 grudnia 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt V ACa 732/17 czy w Wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 6 września 2016 r. w sprawie o sygnaturze akt II Cgg 18/15. Nadto wskazać należy, że przy pewnych wartościach wychylenia budynku występuje stan zagrożenia życia i zdrowia, co dodatkowo może uzasadniać konieczność zwrócenia się o odszkodowanie z tytułu szkód górniczych, nie wyłączając roszczenia o zasądzenie kosztów rozbiórki budynku.
Szkoda górnicza a utrata korzyści wynikających z dotychczasowego użytkowania lokalu. Poszkodowanymi z tytułu szkód górniczych są nie tylko osoby wykorzystujące nieruchomości do celów mieszkaniowych ale także nierzadko przedsiębiorcy, wykorzystujący lokale w sposób komercyjny. W tym przypadku posiłkowe zastosowanie do art. 145 Ustawy prawo geologiczne i górnicze mają ponownie przepisy Kodeksu cywilnego – w szczególności art. 361 § 2 k.c. Na podstawie tego przepisu można domagać się od przedsiębiorstwa górniczego odszkodowania z tytułu utraconych korzyści wynikających z występowania szkód górniczych na nieruchomości. Tytułem przykładu, w Wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 marca 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 912/17, odszkodowanie za utracone korzyści obejmowało zmniejszenie przychodu pokrzywdzonych związane z utratą czynszu najmu lokalu użytkowego, będące następstwem wypowiedzenia umowy najmu z uwagi na prowadzone prace remontowe a następnie rozbiórkę budynku.
W świetle powyższych rozważań aktualne pozostaje stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w Uchwale z dnia 12 maja 2004 r. w sprawie o sygnaturze akt III CZP 20/04, zgodnie z którym naprawienie szkody górniczej powinno mieć charakter całościowy, nie wykluczając przy tym możliwości domagania się przez pokrzywdzonego kosztów związanych z rozbiórką budynku.
Zobacz naszą pełną ofertę: szkody górnicze
Aplikant adwokacki przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Katowicach. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego. W Kancelarii zajmuje się głównie prawem cywilnym, gospodarczym i karnym. Obronił pracę magisterską na temat czynów zabronionych na sportowych imprezach masowych pod kierunkiem dr hab. Tadeusza Cieleckiego, Prof. UO.
telefon: +48 530 188 540
e-mail: m.grabowski@pirozek.pl