Kwestia władzy rodzicielskiej jest jedną z najistotniejszych i najczęściej poruszanych spraw w sądach rodzinnych. Ma ona bowiem niebagatelne znaczenie nie tylko w zakresie kwestii formalnych i urzędowych, ale także w całkiem prozaicznych sytuacjach dnia codziennego.
Zasadniczo obydwojgu rodzicom przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej – co oznacza, że każde z nich ma prawo i obowiązek podejmować wszelkie decyzje dotyczące dziecka, spędzać z dzieckiem czas czy uzyskiwać wszelkie informacje na temat zdrowia dziecka. W takiej sytuacji rodzice powinni podejmować decyzje wspólnie i wzajemnie szanować swoje zdanie. W przypadku kiedy nie mogą się porozumieć, a zagadnienie jest ważkie (sposób leczenia dziecka, ścieżka edukacji, zarząd majątkiem dziecka) i wymagające podjęcia jednoznacznej decyzji, powinni zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie takiego problemu.
Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy jedno z rodziców z różnych przyczyn nie chce lub nie może wykonywać władzy rodzicielskiej i uczestniczyć tak aktywnie jak do tej pory w życiu dziecka. W takich sytuacjach rozwiązaniem może okazać się ograniczenie jego władzy rodzicielskiej. Należy w tym miejscu podkreślić, iż nie zawsze powodem takiego rozwiązania będą negatywne sytuacje – czasami to rozwiązanie jest konieczne z powodu braku fizycznej obecności rodzica w życiu codziennym dziecka spowodowanej ciężką chorobą, długotrwałym pobytem poza granicami kraju (chociażby w celach służbowych) czy rozstaniem rodziców związanym ze zmianą miejsca zamieszkania. Dodatkowo podkreślić trzeba, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej może w każdym czasie zostać uchylone – jeżeli tylko ustaną przyczyny leżące u jego podstaw.
Bardzo często ograniczenie władzy rodzicielskiej jest stosowane w przypadku rozwodu rodziców. Często jedno z rodziców zamieszkuje w innej miejscowości, a dziecko pozostaje z drugim z rodziców w dotychczasowym miejscu zamieszkania. Wtedy ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania w istotnych (często szczegółowo wymienionych) sprawach dziecka ułatwia podejmowanie codziennych decyzji dotyczących dziecka – zwłaszcza w sytuacjach nagłych (drobne wypadki i konieczność podjęcia działań medycznych, kontakt ze szkołą w sprawach bieżących itp.).
Natomiast powodem ograniczenia władzy rodzicielskiej może być również niewłaściwe postępowanie rodziców lub trudności wychowawcze. Czasem sprawiane przez dzieci lub młodzież trudności wychowawcze mają swe źródło w błędach popełnianych przez rodziców, a czasem wynikają z braku odpowiednich kompetencji wychowawczych matki lub ojca. Wtedy konieczna jest interwencja Sądu i właściwych organów, które mają wspomóc rodzinę. W takiej sytuacji Sąd ogranicza rodzicom władzę rodzicielską i stosuje dodatkowe środki zmierzające do naprawy sytuacji – przykładowo nadzór kuratora sądowego.
W takiej sytuacji istotnym jest wykazanie przez rodzica – któremu grozi ograniczenie jego władzy rodzicielskiej – swojego zaangażowanie w wychowanie dziecka. Istotne, aby rodzic wskazał Sądowi na wszelkie podejmowane przez niego starania i działania w zakresie wychowania dziecka, ale także w zakresie spełniania podstawowych potrzeb dziecka – emocjonalnych i fizycznych. Dlatego też rodzic powinien skupić się na wykazaniu – wszelkimi możliwymi dowodami – swojego udziału w utrzymaniu dziecka, jego codziennym życiu – poprzez kontakt ze szkołą, stały i regularny kontakt z samym dzieckiem, zainteresowanie wszelkimi sprawami dotyczącymi dziecka – w tym w szczególności stanem jego zdrowia, aktualnymi potrzebami w zakresie rozwoju emocjonalnego i fizycznego.
Rodzic powinien również wykazać, że nie istnieją żadne przeszkody po jego stronie do wykonywania władzy rodzicielskiej. Istotnym w tym zakresie będzie czy posiada zatrudnienie, stałe miejsce pobytu lub miejsce zamieszkania i jaki tryb życia prowadzi, czy toczyły się wobec niego postepowania karne (w szczególności czy był osobą karaną). Sąd ocenia w takiej sprawie rodzica pod każdym kątem, a w szczególności skupia się na relacjach rodzica z dzieckiem oraz ocenie kompetencji wychowawczych i możliwości realizacji wszelkich potrzeb dziecka.
Kończąc należy nadmienić, iż każda sprawa będzie wymagała indywidualnego podejścia, gdyż dzieci mają często odmienne potrzeby lub odmienny poziom tych samych potrzeb – stąd każdorazowo należy ocenić na czym to wypełnianie potrzeb dziecka będzie polegało. Najistotniejszym jest jednak, aby rodzic wykazał że wszelkie jego działania i starania mają na celu dobro dziecka – jest to nadrzędna wartość, która przyświeca każdemu sądowi opiekuńczemu orzekającego w sprawach dotyczących dzieci.