Odszkodowanie z tytułu szkód górniczych a roszczenia o koszty rozbiórki

Wyrokiem z dnia 26 maja 2015 roku Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanej (…) S.A. w K. solidarnie na rzecz powodów J. F. i B. F. kwotę 155.120,39 zł z ustawowymi odsetkami od 26 maja 2015 r. z tytułu kosztów rozbiórki budynku mieszkalnego usytuowanego w B. oraz nakazał pozwanej naprawienie szkody górniczej przez naprawę ogrodzenia tej nieruchomości i nawierzchni brukowej przy domu. Nadto nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach 11.711 zł z tytułu kosztów sądowych i zasądził od pozwanej na rzecz powodów solidarnie 7.217 zł z tytułu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu iż w wyniku eksploatacji górniczej pozwanej uszkodzeniu uległo ogrodzenie nieruchomości powodów oraz nawierzchnia brukowa przy domu. Ustalił, iż powodem rozbiórki budynku nie jest zagrożenie bezpieczeństwa użytkowania budynku, ale uciążliwość typu użytkowego uniemożliwiająca normalną eksploatację budynku w świetle jego charakteru funkcjonalnego. Stwierdził, iż z uwagi na usytuowanie budynku, a zwłaszcza odległość od granic posesji, roboty rozbiórkowe można prowadzić wyłącznie sposobem ręcznym. Zastrzegł, iż przed przystąpieniem do rozbiórki powodowie będą musieli zlecić opracowanie projektu budowlanego rozbiórki oraz uzyskać stosowne pozwolenie. Koszty rozbiórki budynku wyniosą 126.114,14 zł netto (155.120,39 zł z podatkiem od towarów i usług).

Sąd Okręgowy stwierdził, iż podstawę prawną żądania ich naprawienia stanowią regulacje ustawy z 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, a w szczególności art. 144 ust. 1, art. 146 ust. 1 i art. 147 ust. 3. Uznał, iż rozbiórka budynku mieszkalnego jest konieczna i nieunikniona, bo stan budynku jest zły i stale się pogarsza, a powodowie muszą być przygotowani na poniesienie kosztów rozbiórki. Odwołując się obowiązującej na gruncie prawa cywilnego zasady pełnego odszkodowania, stwierdził, iż zasądzenie na rzecz powodów kosztów rozbiórki nie doprowadzi do ich bezpodstawnego wzbogacenia. Konkluzje te legły u podstaw uwzględnienia powództwa o zapłatę 155.120,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wyrokowania. O odsetkach tych Sąd orzekł na podstawie art. 481 KC. Natomiast, uznając, iż naprawa szkód powstałych w ogrodzeniu i nawierzchni jest ekonomicznie opłacalna nałożył na pozwaną obowiązek przywrócenia ich do stanu poprzedniego.

Apelację od wyroku wniosły obie strony postępowania.

Co jednak istotne pozwana zaskarżyła wyrok w części zasądzającej koszty rozbiórki w kwocie 155.120,39 zł z odsetkami. Wnosiła o zmianę wyroku w tej części przez oddalenie powództwa, a alternatywnie o uchylenie wyroku w tej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zarzuciła, iż wydając wyrok ten przekroczył granice swobodnej oceny dowodów co skutkowało przyjęciem, iż wypłata odszkodowania nie doprowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia. Nadto pozwana zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 144 ust. 1 PrGeolGórn przez przyjęcie, iż szkoda, o której mowa w tym przepisie poniesiona przez powodów obejmuje również koszty równe kosztom niedokonanej rozbiórki budynku i naruszenie art. 361 § 2 KC w zw. z art. 145 PrGeolGórn przez zasądzenie na rzecz powodów odszkodowania za szkodę, której nie ponieśli. Wywodziła, że roszczenie powodów w tym zakresie jest co najmniej przedwczesne.

Na skutek Sąd Apelacyjny w Katowicach – I Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2016 r. w K. na rozprawie sprawy z powództwa J. F. i B. F. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w K. o naprawienie szkody górniczej:

1) zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a) zasądził od pozwanej na rzecz powodów 41.269,48 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 26 maja 2015 roku;

b) oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

c) nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) od pozwanej 2.460 zł z tytułu kosztów sądowych, a od powodów z zasądzonego roszczenia 1.500 (tysiąc pięćset) złotych z tytułu części wydatków sądowych, odstępując od obciążania ich przypadającą na nich częścią nieuiszczonej opłaty sądowej,

d) zasądził od powodów na rzecz pozwanej 2.100 zł z tytułu kosztów procesu;

2) zasądził od powodów na rzecz pozwanej 4.000 zł z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego;

3) nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) 2.064 zł z tytułu opłaty od apelacji, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni.

Uzasadniając Sąd Apelacyjny wskazał, iż Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że skoro szkody górnicze w ogrodzeniu i nawierzchni podwórza ujawniły się po wejściu w życie ustawy Prawo geologiczne i górnicze z 9 czerwca 2011 r. podstawę prawną rozstrzygnięcia będą stanowić przepisy tej ustawy. Przepisy tej ustawy znajdą zastosowanie także do szkody górniczej w zakresie kosztów rozbiórki, ponieważ choć zdarzenie wywołujące tę szkodę miało miejsce w czasie obowiązywania starej ustawy (przed 1 stycznia 2012 r.), to szkoda powodów jeszcze nie powstała (budynek nie został rozebrany, a nawet nie została wydana decyzja nakazująca rozbiórkę, ani nie zostało wydane pozwolenie na rozbiórkę).

Oceniając zasadność roszczeń powodów, mieć należy na uwadze, iż nieruchomość powodów funkcjonalnie jako całość służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych ich rodziny. Wybrukowane dojście i dojazd do budynku mieszkalnego służą korzystaniu z tego budynku, nie mają samodzielnej funkcji. Sposób naprawienia wszystkich szkód górniczych jakie ujawniły się na nieruchomości powodów powinna cechować spójność, celowość, gospodarność i racjonalność. Cech tych nie sposób przypisać rozstrzygnięciu nakazującemu przywrócenie stanu poprzedniego uszkodzonej kostki brukowej przez jej rozebranie i ułożenie na nowo wokół budynku przeznaczonego do rozbiórki. Te same uwagi dotyczą ogrodzenia nieruchomości, które wprawdzie nie jest już tak ściśle związane z budynkiem, lecz nawet przy ręcznej rozbiórce budynku z dużym prawdopodobieństwem przynajmniej częściowo trzeba będzie je rozebrać, by umożliwić przeprowadzenie prac rozbiórkowych i wywóz gruzu, a następnie nowe zagospodarowanie działki. Szkody w nawierzchnia brukowej i ogrodzeniu powinny zatem zostać naprawione przez zapłatę odszkodowania, które zostało oszacowane na kwotę 27.387,82 zł netto, równoważną kosztom pełnego odszkodowania za nawierzchnię brukową (z założeniem ponownego wykorzystania materiału, z którego jest wykonana) i na kwotę 6.169,61 zł netto, nie przekraczają wartości tego ogrodzenia. Trafnie też w tej materii powodowie akcentowali, że regulacje art. 363 § 1 KC w zw. z art. 145 PrGeolGórn, przyznają im uprawnienie do dokonania wyboru sposobu naprawienia szkody, który to wybór jest dla Sądu wiążący. Konkluzje te prowadziły do uwzględnienia apelacji powodów w całości i zasądzenia od pozwanej na ich rzecz odszkodowania pieniężnego za szkody w nawierzchni brukowej i ogrodzeniu, tj. w kwocie 41.269,48 zł.

Z kolei pozwana w swej apelacji trafnie zarzuca, że roszczenie powodów o zasądzenie na ich rzecz kosztów rozbiórki było co najmniej przedwczesne. Poza sporem pozostaje, iż co do zasady koszty rozbiórki budynku, którego naprawa jest niemożliwa lub ekonomicznie nieopłacalna stanowią element odszkodowania należnego poszkodowanemu ruchem zakładu górniczego. Niemniej, pomimo tego, że naprawa budynku jest nieopłacalna i nieunikniona, nie da się obronić stanowiska Sądu Okręgowego, że roszczenie powodów o zasądzenie kosztów rozbiórki tego budynku jest już wymagalne. Stosownie do art. 361 § 2 KC odszkodowanie nie może przewyższać poniesionej szkody, zaś rozmiar szkody wyznacza uszczerbek w majątku poszkodowanego spowodowany zdarzeniem, które wywołało szkodę. Powodowie nie rozebrali budynku, jak dotąd nie została wydana decyzja, nakazująca im rozbiórkę budynku (w trybie art. 67 ust. 1 Prawa budowlanego). Nie wystąpili o wydanie pozwolenia na rozbiórkę budynku (w trybie art. 32 – 34 Prawa budowlanego). W tej sytuacji szkoda w ich majątku jeszcze nie powstała, a roszczenie o jej naprawienie nie stało się wymagalne. Co więcej z ustaleń dokonanych przez sąd pierwszej instancji na podstawie opinii biegłego sądowego K. wynika, że aktualny stan budynku mieszkalnego, choć uciążliwy dla jego mieszkańców, nie zagraża bezpieczeństwu konstrukcji, a powodowie nadal w nim zamieszkują i go użytkują. Rację ma zatem pozwana wywodząc, iż roszczenie powodów jest co najmniej przedwczesne, a wypłacenie odszkodowania obejmującego koszty rozbiórki prowadziłoby do bezpodstawnego wzbogacenia powodów. Przedstawiony wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach potwierdzą dotychczasową praktykę sadów w zakresie istotnych różnic przy dochodzenia odszkodowania z tytułu szkód górniczych już powstałych oraz kosztów rozbiórki, których skuteczne domaganie się przed sądem wymaga w pierwszej kolejności ich poniesienia, a przynajmniej udowodnienia, iż koszty te zostaną mają być poniesione, a rozbiórka jest konieczna i uzasadniona.

O autorze

Maciej Sechman

Adwokat

O MNIE

Adwokat przy Izbie Adwokackiej w Katowicach. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego.

 
W polu jego działań zawodowych znajdują się sprawy rodzinne, karne i cywilne ze szczególnym uwzględnieniem sporów prawnych związanych z procesem budowlanym.
 
Specjalizuje się natomiast w sprawach z zakresu prawa odszkodowań, w tym zwłaszcza w dochodzeniu odszkodowań z tytułu wystąpienia szkód górniczych.
 
Posiada doświadczenie w zakresie bieżącej obsługi podmiotów z branży deweloperskiej, nieruchomości i meblarskiej.
 
Świadczy także pomoc prawną na rzecz Klientów indywidualnych oraz zajmuje się bieżącą obsługą podmiotów gospodarczych, w tym spółek prawa handlowego, również z uwzględnieniem postępowań rejestrowych.
 
Posługuje się językiem angielskim.
 
 

KONTAKT


Więcej artykułów