Pan Zdzisław prowadzi działalność gospodarczą pod firmą PPHU BUDUX Zdzisław Kowalski, która zajmuje się szeroko pojętą budowlanką. Jego przedsiębiorstwo ma bardzo dobrą renomę, więc otrzymuje wiele zleceń na lokalnym rynku. Dwa lata temu gmina ogłosiła przetarg na remont drogi. Pan Zdzisław postanowił złożyć ofertę i ostatecznie jego warunki okazały się być najlepsze. Po otrzymaniu wszystkich dokumentów przystąpił do budowy. Zakres prac obejmował usunięcie starej nawierzchni, wykonanie podsypki i położenie nowego asfaltu oraz zamontowanie krawężników. BUDUX do wykonania zamówienia wykorzystała swój sprzęt i ludzi, lecz materiały, w tym krawężniki, kupiła bezpośrednio od producenta, firmy Betonex Janusz Nowak. Pół roku po oddaniu prac krawężniki zaczęły pękać i się kruszyć, co powodowało niebezpieczeństwo dla kierujących i pieszych. Zamawiający (gmina) oraz Pan Zdzisław wspólnie ustalili, że przyczyną szkody jest wadliwy produkt (krawężniki). Gmina zobowiązała PPHU BUDUX do ponownego położenia krawężników pod rygorem naliczenia olbrzymich kar.
Odpowiedzialność za produkt jest jedną z odmian OC działalności. Producent odpowiada za szkody wyrządzone przez produkt wprowadzony do obrotu. W świetle większości ogólnych warunków ubezpieczenia przez pojęcie producenta rozumie się nie tylko podmiot, który faktycznie coś wyprodukował, ale także importera, dystrybutora, sprzedawcą, a więc każdego, kto taki produkt wprowadza na rynek. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń nigdy pokrywa kosztów szkody powstałej w samym produkcie.
Pan Zdzisław zgłosił sprawę swojemu ubezpieczycielowi, który po analizie dokumentacji odmówił wypłaty odszkodowania. W uzasadnieniu wskazano, że zgłoszona szkoda ma charakter tzw. szkody własnej w wykonanej przez siebie usłudze i w produkcie wprowadzonym do obrotu. Właściciel firmy udał się z decyzją do tzw. kancelarii odszkodowawczej, gdzie młodszy referent ds. obsługi roszczeń klientów korporacyjnych wskazał, ze zakład ubezpieczeń ma rację. Ponadto podkreślił, że już nic nie da się zrobić. Prowadzący działalność przyjął te informacje do wiadomości, wzruszył ramionami i postanowił po prostu naprawić szkodę we własnym zakresie, bowiem bał się odpowiedzialności administracyjno i cywilnoprawnej
Odpowiedzialność ubezpieczyciela za produkt wprowadzony przez ubezpieczonego w zakresie podstawowym obejmuje jedynie szkody wyrządzone przez sam produkt w mieniu lub osobie. W realiach opisywanej sprawy mogłoby to być uszkodzenie opony pojazdu o ukruszony krawężnik czy skręcenie nogi w związku z wyrwą. Natomiast koszty związane z wymontowaniem wadliwego produktu i zamontowanie wolnego od wad w zakresie podstawowym nie są objęte ochroną. Należy zatem przy zawieraniu rozszerzyć zakres ochrony o tzw. klauzule produktowe. Najczęściej wyróżnia się klauzulę pomieszania, maszynową oraz demontażu i ponownego montażu.
W celu wykonania zlecenia wymiany krawężników Pan Zdzisław zwrócił się do firmy Betonex z reklamacją wskazując na wadę dostarczonego produktu, która została ostatecznie uznana. Prace wykonano i zamówienie publiczne zostało ostatecznie zrealizowanego zgodnie z SIWZ. Właścicielowi firmy BUDUX nie dawało spokoju, że musiał ponieść koszty naprawy w postaci robocizny. Zwrócił się więc do znajomego adwokata, który specjalizował się w sprawach ubezpieczeniowych. W imieniu swojego Mandanta wezwał firmę Betonex do zwrotu kosztów wymiany krawężników. W odpowiedzi otrzymał polisę OC działalności, która posiadała wszystkie niezbędne rozszerzenia.
Klauzula demontażu najczęściej obejmuje swoich zakresem koszty poniesione przez osoby trzecie na usunięcie, demontaż lub odsłonięcie wadliwych produktów oraz na montaż, umocowanie lub położenie produktu bez wad. Ochronę ubezpieczeniową można rozszerzyć umownie o koszty poszukiwania wadliwego produktu, a także koszty transportu. Oczywiście wyłączony jest koszt zakupu produktu niewadliwego. Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia warto zwrócić uwagę na częste wyłączenie w ramach tej klauzuli, a mianowicie braku odpowiedzialności za szkody i straty w sytuacji, gdy Ubezpieczony sam produkt zamontował. Zmianę tych postanowień należy ustalać indywidualnie z ubezpieczycielem.
Po wymianie pism z ubezpieczycielem adwokat firmy BUDUX wyegzekwował odszkodowanie, które pozwoliło pokryć poniesione koszty ponownego montażu krawężników. Pan Zdzisław nie zraził się do kontraktów publicznych i przystąpił do kolejnych postępowań.
W następnym artykule m.in. o odpowiedzialności za produkt i związanych z tym roszczeniami za powstałe szkody rzeczowe i osobowe. Zapraszamy do lektury.
Adwokat przy Izbie Adwokackiej w Katowicach. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego oraz politologiczne na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego.
e-mail: l.oles@pirozek.pl