Szkody górnicze: Darując nieruchomość nie zapomnij o cesji wierzytelności.

Źródło: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach V Wydział Cywilny, z dnia 12 października 2018 r., sygn. akt V ACa 737/17

 (http://orzeczenia.ms.gov.pl)

Chcąc darować komuś nieruchomość, na której występują szkody górnicze warto w umowie sprzedaży zawrzeć dodatkowe zastrzeżenie , że wraz z nieruchomością na nabywcę przechodzi również prawo do ubiegania się o odszkodowanie za szkody górnicze, które powstały przed datą darowizny. W przeciwnym wypadku powództwo nowego nabywcy nieruchomości zostanie oddalone ze względu na brak legitymacji  w dochodzeniu takiego odszkodowania. Dlaczego? O tym w dzisiejszym artykule.   

Pani Helena była właścicielką nieruchomości, na której w 2013 r., ujawniły się szkody pochodzenia górniczego. W związku z tym nie chcąc uczestniczyć w procesie sądowym przeciwko kopalni w dochodzeniu odszkodowania za powstałe szkody, postanowiła darować nieruchomość pani Ewie. Co ważne w treści umowy darowizny nie zamieszczono jednak oświadczenia co do przeniesienia na rzecz nabywcy nieruchomości czyli pani Ewy prawa do dochodzenia roszczeń z tytułu szkód górniczych, które powstały przed dniem nabycia nieruchomości (tzw. cesja wierzytelności.)

W toku procesu sądowego nie przedstawiono żadnego dowodu, który wskazywałby na dokonaną przez poprzedniczkę prawną powódki – panią Helenę cesję uprawnień z tytułu dochodzenia szkód górniczych ujawnionych w 2013 r. Przeciwnie, pani Ewa w toku całego procesu konsekwentnie prezentowała stanowisko, że taka cesja nie jest konieczna, bowiem umowa darowizny obejmuje także wszelkie roszczenia związane z darowaną nieruchomością. Z takim stanowiskiem jednak nie zgodził Sąd Apelacyjny w Katowicach i oddalił powództwo pani Ewy.

Sąd Apelacyjny zauważył, że pani Helena darowała powódce w 2015r. nieruchomość uszkodzoną na skutek wpływów górniczych, które miały miejsce przed datą dokonania darowizny. Oznacza to, że z tytułu darowizny powódka nie została poszkodowana bowiem otrzymała nieruchomość o wartości według jej stanu na 2015r.

Sąd Apelacyjny zaważa, że ustalony w sprawie stan faktyczny uzasadnia wniosek, iż poprzedniczce prawnej powódki przysługiwały roszczenia o naprawę szkód górniczych ujawnionych na przedmiotowej nieruchomości w 2013 r. Wola poprzedniczki prawnej ewentualnego przeniesienia tych uprawnień musi być dokonana w sposób wyraźny i stanowczy. Jak już wyżej wskazano oświadczenia o cesji wierzytelności z tytułu odszkodowania za szkody górnicze nie zostało złożone.

Warto podkreślić, że ugruntowane jest orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1971 r., sygn. akt III CRN 56/71 według, którego przejście korzyści i ciężarów w przypadku zbycia nieruchomości odnosi się do tych tylko ciężarów i korzyści, jakie powstały po wydaniu rzeczy. Jeżeli chodzi o odszkodowanie dotyczące zbytej nieruchomości przypadające za okres wcześniejszy to mogłoby ono przejść na nabywcę tylko na podstawie szczególnej umowy. Nie zmienia sytuacji okoliczność, że w myśl art. 43 i 45 prawa górniczego (Dz.U. 1961 nr 23 poz. 113) naprawienie szkody górniczej polega przede wszystkim na przywróceniu nieruchomości do stanu poprzedniego a dopiero w dalszej kolejności na zapłacie odszkodowania pieniężnego. Przepisy te nie zmieniają bowiem fundamentalnej zasady prawa cywilnego, że odszkodowanie przysługuje poszkodowanemu a poszkodowaną była poprzedniczka prawna powódki jako właścicielka nieruchomości w chwili powstania szkód górniczych. Wyrok ten odwołuje się, co prawda, do przepisów nieobowiązującego już prawa górniczego z 1961 r. jednak co do skutków przejścia ciężarów i korzyści w przypadku zbycia nieruchomości zachowuje swoją aktualność.

W opisanej wyżej sytuacji gdy oświadczenie o cesji wierzytelności z tytułu odszkodowania za szkody górnicze ujawnione przed dokonaniem darowizny – nie zostało złożone przez poprzedniczkę prawną powódki – to nie jest ona czynnie legitymowana do wystąpienia z niniejszym powództwem.

Adwokat przy Izbie Adwokackiej w Katowicach. Członek Sekcji Praktyków Prawa  Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach, Sekcja Prawa Cywilnego i Postępowania Cywilnego.Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. 

telefon: +48 503 891 164
e-mail: r.kirsch@pirozek.pl

Więcej artykułów