Babcia Pani Natalii zmarła 2 stycznia 2020 r. Zmarła z powodu skromnej emerytury zaciągała wiele pożyczek i kredytów w tzw. parabankach, zadłużenie sięgało setek tysięcy złotych, a w majątku z aktywów pozostał jedynie sprzęt gospodarstwa domowego z czasów PRL, który tym samym przedstawiał znikomą wartość. Jedynym spadkobiercą po zmarłej był jej syn Paweł, ojciec Pani Natalii, który postanowił jak najszybciej odrzucić spadek po zmarłej. W tym celu w dniu 28 stycznia udał się do Kancelarii Notarialnej celem złożenia stosownego oświadczenia o odrzuceniu spadku, jednakże nigdy do niej nie dotarł, albowiem został śmiertelnie potrącony na pasach. Pani Natalia była załamana tą sytuacją i nie wiedziała co ma z tym wszystkim zrobić. Udała się do tzw. biura porad prawnych, którego krzykliwą ulotkę reklamową znalazła w dziale rybnym jednym z miejscowych sklepów spożywczych. Na miejscu młodszy konsultant ds. spadków nieobjętych poinformował ją, że sprawa jest trudna i skomplikowana, ale nie trzeba się przejmować, bo zawsze można przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z przepisami prawa, każdy ze spadkobierców ma 6 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy na złożenie przed sądem lub notariuszem oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy spadkobierca umrze przed upływem terminu do złożenia takiego oświadczenia?
Pani Natalia popadała w coraz większą konsternację. Wtedy przypomniała sobie, iż jej kolega z liceum jest adwokatem specjalizującym się w tematyce spadkowej. Pani Natalia udała się do Kancelarii Adwokackiej, gdzie adwokat udzielił rzetelnej i profesjonalnej porady prawnej oraz nakreślił dalszy plan działania.
Zgodnie z przepisem art. 1017 Kodeksu cywilnego, jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców, termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.
Co to oznacza w praktyce?
W przedstawionej powyżej historii, Pan Paweł od dnia 2 stycznia 2020 r. miał 6 miesięcy na to, żeby odrzucić spadek po swojej zmarłej matce. Do dnia śmierci (28 stycznia 2020 r.) tego nie uczynił – jest to kluczowe, albowiem instytucja transmisji nie ma zastosowania w sytuacji, gdy przed śmiercią spadkobierca złożył skuteczne oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku (pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. akt IV CSK 354/11). Oznacza to, iż jego córka Natalia w okresie 6 miesięcy od daty śmierci ojca może złożyć oświadczenie (niejako w jego imieniu) o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jego matce. Osoba, która nie zdążyła złożyć oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku to transmitent, natomiast jego spadkobierca to transmitariusz. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy mamy do czynienia z więcej niż jednym transmitariuszem?
Sytuacja taka nie jest na gruncie obowiązującego Kodeksu cywilnego uregulowana, dlatego wykształtowały się dwie główne teorie w tym zakresie.
Wedle pierwszej, transmitariusze mogą złożyć tylko jedno wspólne oświadczenie w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku po pierwotnym spadkodawcy. Druga z teorii głosi, iż każdy transmitariusz składa swoje osobne oświadczenie w tym zakresie.
Jak jednak łatwo zauważyć, żadna z teorii nie wskazuje jednoznacznie co zrobić w sytuacji, gdy oświadczenia spadkobierców są od siebie odmienne, zatem co do zasady rozstrzygnięcie tej kwestii pozostawione zostanie sądowi rozstrzygającemu sprawę. Niewątpliwie jednak powinno dojść do uściślenia przepisów w tym zakresie.
Pamiętajmy zatem, iż jeżeli nasz krewny nie zdążył złożyć oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku, a my mamy dziedziczyć po tym właśnie krewnym, z pomocą przyjdzie nam instytucja transmisji. Studia prawnicze na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach ukończył w 2011 r., a w 2018 r. złożył z wynikiem pozytywnym egzamin adwokacki. W trakcie aplikacji adwokackiej przy Izbie Adwokackiej w Katowicach zdobywał doświadczenie współpracując z kancelariami z obszaru Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego.
telefon: 505-837-881
e-mail: r.drzewiecki@pirozek.pl