Poniżej przedstawiamy Państwu jedną z najczęściej spotykanych klauzul abuzywnych w umowach z bankami dotyczącymi tak zwanych kredytów frankowych. Jej brzmienie może być zbliżone do następującego:
„Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych polskich po uprzednim przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej XYZ Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godz. 14:50.”
Jest to tak zwana klauzula abuzywna lub też inaczej niedozwolone postanowienie umowne. Zgodnie z definicją kodeksową (art. 3851 Kodeksu Cywilnego) jest to postanowienie umowne nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające jego interesy. Tego rodzaju postanowienia nie wiążą konsumenta
i wszystko, co było uprzednio świadczone, stanowi świadczenie nienależne.
Organ – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) prowadzi rejestr klauzul niedozwolonych. Wspomniana klauzula widnieje tam pod numerem 5743. Podstawą tego wpisu było orzeczenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 grudnia 2010 r. (sygn. XVII AmC 1531/09) ustalające tę klauzulę za niedozwoloną i zakazującą jej użycia.
Sąd uznał, że konsument nie jest w stanie zweryfikować, na podstawie cytowanej klauzuli, jak wysokie ostatecznie będą raty spłacanego przez niego kredytu. Kurs sprzedaży franka jest ustalany wszakże przez sam Bank, dlatego może on niemalże dowolnie kształtować swój kurs walut, a przez to – wysokość zobowiązania po stronie konsumenta. Konsument jest w tej mierze skazany na jednostronną decyzję banku.
Oznacza to, że jeden z Banków w Polsce był już stroną pozwaną w sporze na tle przywołanej klauzuli. Spór ten przegrał. Istnieje zatem prawomocne orzeczenie zabraniające stosowania dokładnie tego postanowienia umownego.
Wiele analogicznych sytuacji prawnych i faktycznych również przemawia za uznaniem abuzywności tej klauzuli. By spełnić warunki abuzywności klauzuli, klient banku musi być konsumentem (na przykład umowa powinna być zawarta na cele mieszkaniowe), umowa kredytowa nie była indywidualnie negocjowana (umowy kredytowe z natury nie są indywidualnie negocjowane), a postanowienie umowy musi rażąco naruszać interesy, pozostawiając bankowi swobodną decyzję co do wysokości roszczenia, być sprzeczne
z dobrymi obyczajami.