Co to jest intercyza i czy warto ją spisywać?

intercyza

Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami z mocy ustawy powstaje tzw. wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Oznacza to, że wszystko, co od chwili ślubu małżonkowie zgromadzą, stanie się częścią ich majątku wspólnego. Zasady ustawowej wspólności majątkowej można jednak zmienić przez podpisanie tzw. intercyzy. Czym jest więc intercyza i czy warto ją spisywać?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy [dalej: k.r.o.] pozostawia swobodnemu uznaniu małżonków zakres rozszerzenia lub ograniczenia wspólności ustawowej. Istnieje kilka możliwości podziału majątku. Małżonkowie mogą bowiem przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Co istotne, umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej, czyli tzw. intercyzy małżeńskiej, najczęściej kojarzone jest z całkowitą rozdzielnością majątkową. Od momentu jej podpisania majątek wspólny przestaje bowiem istnieć (lub w ogóle nie powstaje). Od tej chwili małżonkowie dysponują wyłącznie odrębnymi majątkami osobistymi i decydują o nich samodzielnie. Umowa ustanowienia rozdzielności majątkowej, w odróżnieniu od ustanowienia rozdzielności przez sąd, nie wymaga istnienia ważnych ku temu powodów, a decydujące znaczenie ma jedynie zgodny zamiar obojga małżonków (to notariusz przed sporządzeniem umowy powinien upewnić się co do rzeczywistej woli stron, zwłaszcza gdy chodzi o zakres rozszerzenia albo ograniczenia wspólności ustawowej).

W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej w czasie trwania małżeństwa wspólność ustawowa ustaje z chwilą zawarcia umowy, chyba że małżonkowie określili jej ustanie w późniejszym czasie. Z kolei w razie podpisania tzw. intercyzy jeszcze przed zawarciem małżeństwa, wspólność ustawowa w ogóle nie powstaje, a małżonków od chwili zawarcia małżeństwa obowiązuje rozdzielność majątkowa. Zwolennicy intercyzy wskazują, iż tylko taki rodzaj umowy gwarantuje niezależność finansową małżonków i jednocześnie zapewnia bezpieczeństwo finansowe rodzinie (chroni ją przed ewentualnymi konsekwencjami złych decyzji biznesowych jednego z małżonków).

Należy w tym miejscu podkreślić, iż nie ma żadnych przeciwwskazań, aby małżonkowie w jednym akcie notarialnym, obejmującym wyłączenie wspólności ustawowej, dokonali od razu również podziału majątku wspólnego. W doktrynie wskazuje się, iż umowa taka byłaby jednak niedopuszczalna, gdyby stanowiła ukrytą „zapłatę za wyrażenie zgody na rozwód”, sprzeczną z zasadami współżycia społecznego (zob. J. Serdy i R. Srokowskiego, Majątkowe umowy małżeńskie w praktyce notarialnej, s. 46 i nast.).

W końcu należy wskazać, iż w razie braku zgodnego zamiaru obojga małżonków w przedmiocie zawarcia intercyzy przed notariuszem, ustanowienie rozdzielności majątkowej może nastąpić także przez sąd (art. 52 k.r.o.). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, zniesienie wspólności ustawowej przez sąd (nie zaś w drodze umowy między małżonkami – art. 47 i 51 KRO) może nastąpić – zgodnie z art. 52 KRO – tylko z ważnych powodów i z chwilą oznaczoną przez sąd w wyroku (sygn. akt III CRN 373/75 – wyrok SN – Izba Cywilna z dnia 20-05-1976). Z kolei przez ważne powody dające podstawę ustanowienia rozdzielności majątkowej, przyjmuje się wytworzenie takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych wywołuje stan pociągający za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły dobra rodziny. Nie budzi wątpliwości, że tym ważnym powodem może być separacja faktyczna małżonków, uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (sygn. akt I Ca 464/13 – wyrok SO Konin z dnia 25-04-2014).

O autorze

dr Jarosław Wichura

DR JAROSŁAW WICHURA

Adwokat

O MNIE

Adwokat przy Izbie Adwokackiej w Katowicach, Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

 

Aplikację adwokacką odbywał przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Katowicach. Od 2017 r. wykonuje zawód adwokata.

 

W kręgu zainteresowań znajduje się m.in. prawo cywilne i gospodarcze, jak również sprawy z zakresu prawa rodzinnego i prawa karnego. Od wielu lat z sukcesem świadczy kompleksowe usługi prawne w zakresie stałej obsługi wspólnot mieszkaniowych.

 

Uczestniczył w kilkudziesięciu szkoleniach m.in. z zakresu mediacji w sprawach cywilnych i karnych, rozwoju przedsiębiorczości, doskonalenia umiejętności personalnych.

Doktor nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce. 


W czerwcu 2016 r. obronił rozprawę doktorską pt. „Wolność słowa w Polsce i w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Ujęcie porównawcze” na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

 

Wykładowca na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, wcześniej także w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu (prowadzi zajęcia z przedmiotów m.in. „Wstęp do prawoznawstwa”, „Prawo międzynarodowe publiczne”, „Administracja publiczna”).

 

Wielokrotny stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia w nauce. Wyróżniony przez Rektora Uniwersytetu Śląskiego za działalność na rzecz społeczności akademickiej i lokalnej oraz osiągnięcia naukowe. Jest autorem monografii naukowej pn. „Nowe media a opinia publiczna”, współautorem monografii pn. „Funkcjonalna implementacja przepisów antykorupcyjnych na gruncie polskiego prawa karnego”, 21 artykułów naukowych oraz współredaktorem 2 publikacji zbiorowych. Ponadto pisze teksty popularnonaukowe oraz eksperckie.

 

Płynnie posługuje się językiem angielskim (certyfikat TOEIC).

Z zamiłowania pianista i meloman. Wolne chwile poświęca dobrej książce oraz górskim wycieczkom.

KONTAKT


Więcej artykułów