Kodeks karny nie definiuje sformułowania „zorganizowana grupa przestępcza”. Z pomocą w tym zakresie przychodzi jednak orzecznictwo.Zorganizowana grupa przestępcza, to organizacja posiadająca pewną strukturę, funkcjonująca według ustalonych reguł, a jej członkowie z reguły pełnią określone funkcje. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dn. 25 marca 1999 r. (sygn. akt: II AKa 45/99), grupę taką tworzą co najmniej trzy osoby, a ich celem jest popełnienie określonych przestępstw (i przestępstw skarbowych),czy też generalnie popełnianie przestępstw o luźnym związku. Podkreślenia wymaga to, że za wystarczające uznawane są nawet bardzo luźne powiązania między członkami grupy.
Skład zorganizowanej grupy przestępczej może być zmienny, jednakże ich wspólnym celem każdorazowo jest popełnianie przestępstw. Konstrukcję przestępstwa z art. 258 kk można nazwać „wygodną” przez wzgląd na to, iż do przedstawienia zarzutu opartego na w/w przepisie nie jest wymagane popełnienie przez daną osobę konkretnego przestępstwa, czy też pomoc w jego zrealizowaniu. Wystarczy jedynie bycie członkiem przedmiotowej organizacji. Charakterystyką zorganizowanej grupy przestępczej jest gotowość jej członków do popełniania kolejnych czynów zabronionych oraz ich przyzwolenie na realizowanie założonych celów.
Członkowie grupy nie muszą znać wszystkich osób zaangażowanych w ich organizacje, często nie mają nawet wiedzy o faktycznym sposobie jej funkcjonowania, gdyż niejednokrotnie mają one strukturę hierarchiczną. Przestępstwo z art. 258 kk może zostać popełnione jedynie umyślnie – sprawca musi wiedzieć o tym, że jest członkiem zorganizowanej grupy przestępczej i świadomie brać udział w jej działalności.
Popełnienie przestępstwa wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami nie zawsze jest uznawane za udział w zorganizowanej grupie przestępczej, gdyż w tym celu niezbędne jest spełnienie wspomnianych wyżej warunków zorganizowanej struktury grupy oraz jej wspólnego celu.
Zagrożenie karą
Zgodnie z kodeksem karnym, za udział w zorganizowanej grupie przestępczej, sprawcy grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
W przypadku jednak uczestnictwa w grupie o charakterze zbrojnym, odpowiedzialność ta jest dodatkowo zaostrzona – od 6 miesięcy do 8 lat.
Natomiast największa odpowiedzialność grozi osobie pełniącej funkcję kierowniczą w grupie – osoba taka podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
W sprawach związanych z działalnością zorganizowanych grup przestępczych, z reguły mamy do czynienia z przedstawieniem zarzutów od kilku do kilkudziesięciu osobom. Postępowania takie trwają latami. Nierzadko też jako środek zapobiegawczy – mający zabezpieczyć postępowanie przygotowawcze, a następnie sądowe – stosowany jest tymczasowy areszt. W takich sytuacjach warto skorzystać z przysługującego podejrzanemu prawa do posiadania obrońcy.