W bieżącym roku wprowadzono istotne zmiany dotyczące zachowku. Te modyfikacje mają kluczowe znaczenie zarówno dla członków najbliższej rodziny, którzy mimo pominięcia w testamencie mają uprawnienia do zachowku, jak i dla tych, którzy odziedziczyli majątek na podstawie testamentu i są zobligowani do wypłacenia zachowku. Jakie są kluczowe zmiany?
Kto ma prawo do zachowku?
Osoby z najbliższej rodziny zmarłego, takie jak dzieci, wnuki czy prawnuki, które nie otrzymały od niego spadku, mimo że przysługiwałby im on na mocy dziedziczenia ustawowego, mają prawo do tzw. zachowku. Prawo to dotyczy również małżonka i rodziców zmarłego, gdyby byli oni wyznaczeni do dziedziczenia w oparciu o ustawę. Przykładowa sytuacja, kiedy zachodzi prawo do zachowku, to taka, gdzie spadkodawca posiadający dwoje dzieci przekazuje w testamencie cały swój majątek jednemu z nich, nie przyznając nic żonie ani drugiemu dziecku. W takim przypadku zarówno pominięta żona, jak i dziecko mogą domagać się zachowku.
Przeczytaj też –> Zachowek – co należy wiedzieć w 2023 roku?
Ile wynosi zachowek?
Zachowek stanowi połowę wartości tego, co przypadałoby uprawnionemu w sytuacji dziedziczenia według ustawy, a nie testamentu. Dla osób niepełnosprawnych oraz małoletnich, wartość ta wzrasta do dwóch trzecich udziału, który przysługiwałby im w ramach dziedziczenia ustawowego.
Chociaż wydawać by się mogło, że obliczenie kwoty zachowku (który zawsze przyjmuje formę pieniężną) jest proste, w rzeczywistości może być to proces złożony. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, określone darowizny są brane pod uwagę podczas wyliczania zachowku. Przykładowo, przy ustalaniu podstawy do obliczenia zachowku uwzględnia się spadkobierców, którzy zostali uznani za niegodnych dziedziczenia czy też tych, którzy odrzucili spadek. Nie bierze się pod uwagę spadkobierców, którzy zrezygnowali z dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.
Co się zmieniło?
W 2023 roku nastąpiły istotne modyfikacje w regulacjach dotyczących zachowku. Od 22 maja tego roku osoby uprawnione mają prawo zrzekać się tego prawa, czy to w całości, czy częściowo, za pomocą aktu notarialnego lub poprzez dokument pisemny z notarialnie poświadczonym podpisem. Jednocześnie, osoby mające obowiązek wypłaty zachowku mogą od tego momentu ubiegać się w sądzie o możliwość rozłożenia tej płatności na raty, opóźnienie terminu płatności czy też redukcję owej kwoty, przy czym sąd dokonuje oceny na podstawie przedstawionych okoliczności faktycznych i prawnych.
Ponadto, wprowadzone zmiany uwzględniają świadczenia z fundacji rodzinnej w kontekście zachowku, pozwalając na obniżenie jego wartości poprzez wskazanie fundacji w testamencie jako beneficjenta lub podmiotu uprawnionego do zapisu windykacyjnego. Wprowadzone regulacje mają na celu uczynienie przepisów o zachowku bardziej elastycznymi i dostosowanymi do potrzeb współczesnych spadkobierców.