Czym jest zatarcie skazania i dlaczego jest tak ważne?
Zatarcie skazania to instytucja prawa karnego uregulowana w art. 106–108 Kodeksu karnego, umożliwiająca formalne usunięcie wpisu o skazaniu z rejestru skazanych, a tym samym przywracająca możliwość uznania danej osoby za niekaraną. Z chwilą zatarcia wyroku uważa się je za niebyłe (art. 106 k.k.).
W praktyce oznacza to realną szansę na oczyszczenie kartoteki karnej i możliwość np. ubiegania się o zatrudnienie w zawodach wymagających niekaralności, nieobowiązywanie ew. zakazu prowadzenia działalności gospodarczej bądź zajmowania określonych stanowisk, czy też odzyskanie praw publicznych. Jest to pewnego rodzaju druga szansa, którą warto dobrze wykorzystać.
Rodzaje zatarcia skazania: z mocy prawa oraz na wniosek
Zatarcie wyroku z mocy prawa – art. 107. § 1, 3-5 k.k. W razie skazania na karę pozbawienia wolności, ograniczenia wolności, grzywny zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem odpowiedniego czasu liczonego od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Zatarcie skazania na wniosek skazanego – art. 107§ 2 k.k.. W zakresie kary pozbawienia wolności sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
Terminy zatarcia skazania w polskim prawie karnym
Terminy przedawnienia wykonania różnych kar są zróżnicowane i zależą od ich rodzaju. Kara pozbawienia wolności przedawnia się po 10 latach od jej wykonania, darowania lub przedawnienia jej wykonania. W przypadku ograniczenia wolności termin ten wynosi 3 lata, a dla grzywny – jeden rok. Zatarcie nie może nastąpić przed wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem środków karnych, kompensacyjnych oraz przepadku.
Procedura zatarcia na wniosek: krok po kroku
Proces zatarcia skazania na wniosek wygląda następująco:
- Sprawdzenie terminu – upewnij się, że minął wymagany okres od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.
- Przygotowanie wniosku o zatarcie skazania – powinien zawierać dane osobowe, PESEL, informacje o wyroku, żądanie zatarcia skazania oraz uzasadnienie.
- Złożenie wniosku do sądu I instancji, który jako ostatni wydał wyrok skazujący – właściwego dla miejsca zamieszkania skazanego.
- Postępowanie sądowe – sąd rozpoznaje wniosek na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym.
- Wpis z rejestru skazanych zostaje usunięty w razie uwzględnieniu wniosku.
Jak sprawdzić, czy wpis o zatarciu został usunięty? – można wystąpić o zaświadczenie o niekaralności z KRK (osobiście w punktach informacyjnych KRK, listownie lub online przez e-platformę KRK).
Skutki zatarcia skazania: co to oznacza w praktyce?
Po zatarciu skazania:
- Osoba traktowana jest jako niekarana.
- Informacje o wyroku zostają usunięte z rejestru skazanych.
- Można legalnie oświadczyć, że ma się status osoby niekaranej (np. w CV, formularzu rekrutacyjnym).
- Przestaje obowiązywać zakaz pełnienia niektórych funkcji oraz zajmowania stanowisk (np. w zawodach regulowanych: nauczyciel, policjant, licencjonowany pracownik ochrony).
- Znika przeszkoda do uzyskania koncesji, zezwoleń czy udziału w przetargach.
Wyjątki od zatarcia skazania – kiedy jest to niemożliwe?
Nie każde skazanie może zostać zatarte. Przeszkodą może być:
- Kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15 – zatarcie nie jest dopuszczalne.
- Zbieg skazań – dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań, jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw.
- Brak spełnienia obowiązków nałożonych przez sąd – np. zakaz zbliżania się, obowiązek zapłaty odszkodowania.
- Wniosek przed terminem – sąd może go oddalić jako przedwczesny.
Pomoc prawna w procesie zatarcia skazania
Choć wniosek można złożyć samodzielnie, warto rozważyć pomoc adwokata. Doświadczony adwokat od prawa karnego:
- Sporządzi wniosek spełniający wymogi formalne.
- Zadba o profesjonalne uzasadnienie, zwiększając szanse na pozytywne rozpatrzenie.
- Reprezentuje klienta w sądzie.
- Wyjaśni, jak usunąć wpis z rejestru skazanych i jakie formalności z tym się wiążą.