Wynagrodzenie za pracę to uprawnienie pracownika i nie można się go ani zrzec, ani przenieść prawa do wynagrodzenia na inną osobę. Jednak istnieją sytuacje, w których wynagrodzenie może zostać pomniejszone o pewne kwoty. Dzieje się tak w drodze potrącenia wynagrodzenia.
O potrąceniu wynagrodzenia mówi przede wszystkim art. 87 kodeksu pracy. Istnieje jednak pewna gwarantowana część wynagrodzenia, z której potrącenie nie jest możliwe. W pierwszej kolejności z wynagrodzenia odliczane są składki na ubezpieczenie społeczne, zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, a także wpłaty do pracowniczego planu kapitałowego, pod warunkiem, że pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania. I to nie koniec. W przypadku potrąceń z tytułu egzekucji świadczeń alimentacyjnych, potrącana kwota może wynieść maksymalnie 3/5 wynagrodzenia, a w przypadku innych należności lub potrącenia zaliczek pieniężnych – maksymalnie połowę wynagrodzenia.
Po drugie należy wskazać kwotę wolną od potrąceń. Będzie ją wyznaczało minimalne wynagrodzenie za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat na rzecz pracowniczego planu kapitałowego, jeśli pracownik z nich nie zrezygnował w następujących częściach:
- 75% opisanego wyżej wynagrodzenia przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi
- 90% opisanego wyżej wynagrodzenia przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108
- pełnej kwoty opisanego wyżej wynagrodzenia przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Warto zaznaczyć, że w przypadku świadczeń alimentacyjnych nie ma kwoty wolnej od potrąceń – możliwe będzie więc zajęcie wynagrodzenia nawet przekraczając przy tym kwotę płacy minimalnej, ale maksymalnie do 3/5 wynagrodzenia.
W przypadku pracowników przedsiębiorstw (w tym przede wszystkim urzędów) państwowych są tworzone również tzw. zakładowe fundusze nagród z budżetem 8,5% wszystkich płac. Jeśli pracownik otrzymałby nagrodę z takiego funduszu, to ewentualne potrącenie może wynieść pełną wysokość owej nagrody.
Ponadto, ustawodawca chcąc zagwarantować jak najpełniejsze wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego, zakreślił że przy zachowaniu zasad z art. 87 kodeksu pracy, pracodawca może zaspokajać świadczenie alimentacyjne nawet bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem dwóch przypadków: gdy wynagrodzenie pracownika zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej oraz gdy świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma możliwa do potrącenia nie pozwala na zaspokojenie wszystkich.