Rozstanie rodziców nie kończy obowiązków wobec dziecka. Niezależnie od tego, czy chodzi o rozwód, separację czy rozpad nieformalnego związku, kluczowym zagadnieniem staje się ustalenie kontaktów z dzieckiem. To nie tylko prawo rodzica, ale i prawo dziecka do utrzymywania relacji z obojgiem opiekunów. Jak więc wygląda ten proces od strony prawnej? Poniżej przedstawiamy krok po kroku, jak ustalić kontakty z dzieckiem w świetle polskiego prawa.
Krok 1: Porozumienie między rodzicami
Najlepszym rozwiązaniem jest osiągnięcie porozumienia bez udziału sądu. Rodzice mogą wspólnie ustalić zasady kontaktów – dni, godziny, miejsce, formę (osobiście, telefonicznie, online). Takie porozumienie, choć niewiążące prawnie, może zostać zatwierdzone przez sąd w trakcie postępowania rozwodowego, separacyjnego lub w odrębnym wniosku.
Krok 2: Złożenie wniosku do sądu
Jeśli porozumienie nie jest możliwe, konieczne jest skierowanie sprawy do sądu rejonowego (wydział rodzinny i nieletnich). Wniosek o ustalenie kontaktów może złożyć każdy z rodziców, a także dziadkowie lub inne osoby bliskie dziecku. We wniosku należy wskazać szczegóły proponowanych kontaktów: dni tygodnia, godziny, miejsce, czas trwania, ewentualne święta i wakacje.
Krok 3: Opłata sądowa
Złożenie wniosku o ustalenie kontaktów podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł. Jeśli jednak sprawa toczy się w ramach postępowania rozwodowego lub separacyjnego, wniosek o kontakty może zostać rozpatrzony w tym samym postępowaniu bez dodatkowej opłaty.
Krok 4: Rozpoznanie sprawy przez sąd
Sąd rozpatrując wniosek, kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Zazwyczaj zasięga opinii biegłych psychologów z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS), którzy oceniają relację dziecka z rodzicami i ich zdolność do opieki. Sąd może również wysłuchać dziecka (jeśli jego rozwój na to pozwala), a także przeprowadzić inne dowody, np. z dokumentów czy zeznań świadków.
Krok 5: Orzeczenie sądu
Sąd wydaje postanowienie, w którym precyzyjnie określa terminy i sposób kontaktów. Przykładowo: „ojciec ma prawo do kontaktów z dzieckiem w co drugi weekend od piątku godz. 17:00 do niedzieli godz. 18:00”. Warto pamiętać, że wydane przez sąd postanowienie zabezpieczające na czas trwania postępowania w przedmiocie kontaktów jest natychmiast wykonalne.
Krok 6: Egzekucja kontaktów
Jeśli drugi rodzic utrudnia lub uniemożliwia kontakty mimo orzeczenia sądu, można zwrócić się do sądu o ich egzekucję. Sąd może nałożyć grzywnę za każdy niewykonany kontakt, a w skrajnych przypadkach nawet ograniczyć prawa rodzicielskie. Pomocne może być również zaangażowanie kuratora sądowego.
Krok 7: Zmiana ustaleń
Ustalone kontakty nie są dane raz na zawsze. W miarę zmieniających się okoliczności (np. wiek dziecka, przeprowadzka, zmiana szkoły), możliwe jest złożenie wniosku o zmianę postanowienia sądu. Kluczowe jest tu ponownie dobro dziecka.
Ustalenie kontaktu z dzieckiem to proces wymagający zarówno emocjonalnej dojrzałości, jak i znajomości przepisów prawa. Dobrze przygotowany wniosek i otwartość na kompromis mogą znacznie przyspieszyć sprawę i zminimalizować stres dla dziecka. Pamiętajmy – kontakt z rodzicem to nie przywilej, lecz prawo dziecka.
