Zgodnie z art. 281 Kodeksu rodzinnego opiekuńczego, jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.
Powyższa regulacja zasługuje na uwagę, bowiem stanowi uprawnienie do korzystania z mieszkania dla małżonka, który nie ma innego tytułu prawnego do nieruchomości. Przepis ten odgrywa istotną rolę w sytuacjach, kiedy tylko jeden z małżonków ma możliwości mieszkaniowe. Należy przez to rozumieć prawo do mieszkania w danym lokalu, budynku etc. Będzie to zarówno prawo własności nieruchomości, jak ograniczone prawo rzeczowe w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Ponadto tytuł prawny do mieszkania może wynikać ze stosunków obligacyjnych, a w szczególności umowy najmu lokalu, dożywocia czy umowy użyczenia lokalu. Podkreślenia jednak wymaga, że wyżej wymieniony art. 281Kodeksu rodzinnego opiekuńczego nie nadaje małżonkowi, któremu nie przysługuje tytuł prawny do mieszkania, uprawnienia do wpływania na dokonywanie przez współmałżonka czynności prawnych dotyczących tego mieszkania. Dla przykładu należy wskazać, że w sytuacji w której jeden z małżonków jest właścicielem lokalu mieszkalnego, w którym mieszka ze współmałżonkiem, nieposiadającym tytułu prawnego do tego lokalu, to może on samodzielnie rozporządzać swoją nieruchomością (np. na jego sprzedaż). Nie musi uzyskiwać zgody współmałżonka do dokonywania czynności prawnych dotyczących tejże nieruchomości.
Z pozoru problematyczna wydaje się sytuacja, kiedy małżonkowi przysługuje tytuł prawny do kilku mieszkań. Zazwyczaj tylko jedno mieszkanie służy, bowiem zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych małżonków. Niemniej jednak podkreślenia wymaga, że art. 281 Kodeksu rodzinnego opiekuńczego, nie wprowadza żadnego ilościowego ograniczenia w tym względzie. Mając na uwadze powyższe, oznacza to, że prawo do korzystania z mieszkania przysługuje w stosunku do każdego mieszkań, bez względu na ich ilość. Podkreślenia wymaga, że małżonkowi niemającemu tytułu prawnego przysługuje zatem roszczenie o dopuszczenie do korzystania z mieszkania.
Powyższe odnosi się analogicznie do korzystania z przedmiotów urządzenia domowego. W tej sytuacji nie ma znaczenia, że dane urządzenie należy do majątku osobistego jednego z małżonków. Podobnie jak w przypadku mieszkania, drugi małżonek ma prawo korzystania z wszelkich urządzeń normalnie używanych w gospodarstwie domowym. Są to zatem wszelkie rzeczy ruchome takie jak: pojazdy mechaniczne, meble, sprzęt elektroniczny etc.).
Adwokat Joanna Wanat
