Testament negatywny

Testament negatywny nie jest bezpośrednio uregulowany w przepisach prawa. Niemniej jednak, jego istnienie wywodzi się z fundamentalnej zasady, która umożliwia osobie fizycznej swobodne dysponowanie swoim majątkiem na wypadek śmierci.

Testament negatywny charakteryzuje się tym, że spadkodawca wyłącza z kręgu potencjalnych spadkobierców jednego lub więcej swoich potencjalnych spadkobierców ustawowych, nie wskazując jednocześnie innych osób, które miałyby odziedziczyć spadek.

Taka deklaracja w ostatniej woli jest ważna i skutkuje powołaniem do spadku tych spadkobierców ustawowych, którzy nie zostali wskazani jako wyłączeni w testamencie, zgodnie z regulacjami dziedziczenia ustawowego. Należy założyć, że intencją spadkodawcy było rozdysponowanie swoim majątkiem w taki sposób, aby  majątek spadkodawcy przeszedł na wszystkich spadkobierców ustawowych, z wyjątkiem tych, których świadomie wyłączono w testamencie.

Dodatkowo, testament negatywny umożliwia pozbawienie małżonka prawa do żądania przedmiotów codziennego użytku, które były wspólnie używane przez małżonków za życia spadkodawcy.

Skutki testamentu negatywnego

Przy analizie testamentu negatywnego kluczowe jest zrozumienie, że nie jest on równoznaczny z wydziedziczeniem. Testamentem negatywnym będzie tylko bądź takie rozrządzenie, w którym spadkodawca nie podał przyczyny wyłączenia od dziedziczenia, bądź też takie, w którym przyczyna ta nie mieści się w dyspozycji wskazanej w art. 1008 KC. Testament negatywny de facto odsuwa spadkobiercę ustawowego od dziedziczenia według reguł ustawowych, ale nie pozbawia go prawa do roszczenia o zachowek. Spadkobierca, który został objęty wyłączeniem w testamencie, ma prawo domagania się zachowku od pozostałych spadkobierców.

Należy podkreślić, że wyłączony spadkobierca jest traktowany „jakby nie dożył otwarcia spadku”. Gdy spadkodawca wyłącza swoje dziecko z dziedziczenia ustawowego, a to dziecko posiada zstępnych (wnuki spadkodawcy), udział spadkowy tego dziecka będzie przysługiwał jego zstępnym, podzielony równomiernie według zasad dziedziczenia ustawowego.

W związku z tym, nieprzemyślane sporządzenie testamentu negatywnego może prowadzić do konsekwencji niezgodnych z intencją spadkodawcy. Może to skutkować większym „obciążeniem” spadku na korzyść spadkobiercy odsuniętego od dziedziczenia, jeśli ten zgłosi roszczenie o zachowek oraz na korzyść zstępnych tego odsuniętego spadkobiercy.

Znaczenie konsekwencji testamentu negatywnego

Rozważając skorzystanie z testamentu negatywnego jako narzędzia prawnego w procesie planowania spadkowego, kluczowe jest głębokie zrozumienie jego konsekwencji. O ile ten rodzaj testamentu może być skuteczny w realizacji określonych intencji spadkodawcy, o tyle nieprzemyślane jego sporządzenie może prowadzić do nieprzewidzianych skutków. Warto mieć na uwadze, że niektóre instytucje prawa łatwo jest pomylić z innymi.

Zaleca się zawsze konsultację z doświadczonym prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym, by zapewnić, że każdy aspekt testamentu negatywnego jest zrozumiały, a jego treść dokładnie odzwierciedla wolę spadkodawcy. Tylko w ten sposób można zapewnić, że intencje spadkodawcy zostaną dokładnie zrealizowane po jego śmierci, minimalizując ryzyko konfliktów i niejasności w przyszłości.

O autorze

Anna Wieczorek

Radca Prawny

O MNIE

Radca prawny. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Aplikację radcowską odbywała przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach; zawód radcy prawnego wykonuje od 2020 r. Posiada uprawnienia pozwalające na wykonywanie zawodu mediatora. Doktorant związany nieustannie z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach. Studia prawnicze ukończyła z oceną celującą, broniąc pracy magisterskiej z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego i prawa cywilnego pod kierunkiem prof. dr hab. M. Pazdana.

W kręgu szerokich zainteresowań znajduje się m.in. prawo upadłościowe i prawo restrukturyzacyjne. Doświadczenie zawodowe zdobywała angażując się w procesy restrukturyzacyjne i upadłościowe spółek z różnych branż, których aktywa wyceniano na  dziesiątki milionów złotych. Do największych sukcesów zalicza koordynację projektu, w którym doszło do zatwierdzenia przez sąd warunków sprzedaży  składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa (tzw. przygotowana likwidacja – pre-pack), którego wartość stawiała go pod tym względem na jednym z pierwszych miejsc w 2020 roku. Specjalizuje się również w zakresie obsługi dużych podmiotów gospodarczych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa korporacyjnego, prawa cywilnego, handlowego oraz gospodarczego. Posiada kompetencje w zakresie regulowania skomplikowanego stanu prawnego nieruchomości, również przy uwzględnieniu wielowątkowego postępowania spadkowego. 

Posługuje się językiem angielskim.

KONTAKT


Więcej artykułów