Przyjęcie lub odrzucenie spadku – o czym należy pamiętać?

W dzisiejszym artykule postaramy się zwrócić uwagę Czytelników na najistotniejszej kwestie związane z przyjęciem lub odrzuceniem spadku.

Z chwilą śmierci danej osoby dochodzi do otwarcia po niej spadku co oznacza, że dziedziczą po niej jej spadkobiercy.

Często okazuje się, że zmarły pozostawił po sobie długi, a krewni jak najszybciej chcą spadek odrzucić, tak aby za te długi nie ponosić żadnej odpowiedzialności. Z drugiej strony w niektórych sytuacjach spadkobiercom zależy na jak najszybszym uregulowaniu spraw spadkowych i w tym celu chcą jak najszybciej złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku( bez takiego oświadczenia nie jest możliwe wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia).

Czy Kodeks cywilny przewiduje w tym zakresie jakieś terminy?

Stosownie do treści art. 1015 Kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. W braku złożenia oświadczenia w tym terminie przyjmuje się, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Co należy rozumieć przez sformułowanie „dowiedział się o tytule swego powołania”?

Powszechnie przyjmuje się, że termin ten powinien być liczony w sposób zindywidualizowany w stosunku do każdego ze spadkobierców z osobna. Jednakże w odniesieniu do najbliższej rodziny dość powszechnie przyjęto, że dla tych osób chwilą dowiedzenia się o powołaniu do spadku jest chwila śmierci spadkodawcy.

Oczywiście może dojść do sytuacji, w której np. jedno z dzieci nie utrzymuje kontaktu ze swoim rodzicem i o jego śmierci dowie się dopiero później. W takiej sytuacji bieg terminu powinien być liczony od chwili, kiedy spadkobierca dowiedział się śmierci osoby po której ma dziedziczyć.  Dopóki spadkobierca nie ma wiedzy o swoim powołaniu do spadku, dopóty termin z art. 1015 § 1 KC nie rozpoczyna biegu, choćby niewiedza ta była przez spadkobiercę zawiniona, bo nie podejmował np. żadnych starań w celu uzyskania informacji co do tego, czy jest powołany do dziedziczenia po danym spadkodawcy; uzasadnia się to tym, że takiego obowiązku prowadzenia dociekań w tej kwestii nie nakłada ustawodawca (Kodeks Cywilny Komentarz, red. E. Gniewek, wyd. 9 – 2019 Legalis).

Ponadto należy podkreślić, że nie może złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku osoba, w stosunku do której termin z art. 1015 § 1 KC nie rozpoczął biegu, a gdyby doszło do jego złożenia, będzie ono bezskuteczne. Nie jest też dopuszczalne złożenie takiego oświadczenia jeszcze za życia spadkodawcy, gdyż byłaby to nieprzewidziana przez ustawę czynność.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można złożyć zarówno przed sądem, jak i przed notariusze.

Spadek w imieniu osoby małoletniej może odrzucić jej przedstawiciel ustawowy, przy czym żeby to uczynić , musi najpierw uzyskać zgodę sądu rodzinnego na dokonanie takiej czynności, jest to bowiem czynności przekraczająca zwykły zarząd. Bez uzyskania takiej zgody odrzucenie spadku jest bezskuteczne.

Pamiętajmy zatem, aby zawsze pilnować terminu do odrzucenia spadku, albowiem co do zasady termin ten nie podlega przywróceniu, istnieje jednakże możliwość, aby taką sytuację (tj. niezłożenie oświadczenia w terminie 6 miesięcy) „odratować”. Jednakże to zagadnienie zostanie poruszone w następnym artykulu. 


Więcej artykułów