Rozpoznanie problemu: czym jest przemoc domowa i jak ją zidentyfikować?
Przemoc domowa nie zawsze oznacza tylko i wyłącznie siniaki i widoczne rany. Często zaczyna się bardzo niewinnie od kontrolujących pytań, ograniczania kontaktów z rodziną, narzucania „porządku” w domu. Z czasem staje się coraz bardziej intensywna. Może przyjmować formę przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej, ekonomicznej, a nawet cyberprzemocy.
Jeśli czujesz strach, napięcie, poczucie winy lub jesteś stale krytykowany/a, lekceważony/a, izolowany/a to możliwe, że doświadczasz przemocy. To nie „problemy małżeńskie”, nie „słabszy okres”, ale to sygnał alarmowy, którego nie należy bagatelizować.
Przemoc domowa dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Często latami jest ukrywana przed światem, a wstyd, strach, a czasem przekonanie, że „tak musi być” paraliżują działanie. Nie musisz jednak być w tym sam/a.
Pierwsze kroki: gdzie szukać natychmiastowej pomocy?
Jeśli jesteś w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia koniecznie zadzwoń na 112. W przypadku przemocy domowej możesz również zadzwonić na Niebieską Linię 800 120 002 (czynna całą dobę, bezpłatnie i anonimowo).
Możesz zgłosić przemoc na policję, w najbliższym komisariacie lub telefonicznie. Masz prawo złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Ważne: od 2020 roku w Polsce obowiązuje przepis, na mocy którego sprawca przemocy może zostać natychmiastowo usunięty z mieszkania, nawet jeśli jest jego właścicielem. To nakaz opuszczenia lokalu wydawany przez policję lub sąd.
Wsparcie psychologiczne i społeczne
Pamiętaj: przemoc domowa nie wybiera – może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, płci, statusu społecznego czy wykształcenia.
W wielu miastach działają ośrodki dla ofiar przemocy domowej, które oferują:
– schronienie w bezpiecznym miejscu,
– pomoc psychologiczną,
– wsparcie prawne,
– grupy wsparcia.
W Katowicach możesz skorzystać z pomocy np. w Ośrodku Interwencji Kryzysowej. Często to pierwszy krok ku wolności. Rozmowa z kimś, kto Cię wysłucha, zrozumie i pomoże opracować plan działania.
Aspekty prawne: jakie masz prawa i jak ich dochodzić?
Prawo stoi po stronie osoby pokrzywdzonej. Przemoc domowa to przestępstwo niezależnie, czy mówimy o biciu, zastraszaniu, szantażu, kontrolowaniu pieniędzy czy prześladowaniu po rozstaniu (tzw. stalking).
Masz prawo do:
– złożenia zawiadomienia o przestępstwie,
– uzyskania nakazu opuszczenia lokalu przez sprawcę,
– bezpłatnej pomocy prawnej,
– alimentów – nawet jeśli jeszcze nie doszło do rozwodu,
– udziału w postępowaniu karnym jako pokrzywdzony/a.
Jeśli szukasz prawnika, który pomoże Ci w sprawach karnych związanych z przemocą domową, sprawdź: adwokat prawo karne
Bezpieczeństwo dzieci: jak chronić najmłodszych?
Dzieci to cisi świadkowie przemocy, nawet jeśli „tylko widzą”. To zawsze zostawia ślad.
Prawo daje możliwość:
– ograniczenia lub odebrania władzy rodzicielskiej sprawcy,
– zakazania kontaktów z dzieckiem,
– uzyskania zabezpieczenia kontaktów na czas trwania sprawy,
– zasądzenia alimentów.
W przypadku rozwodu możesz wystąpić o opiekę naprzemienną (jeśli warunki na to pozwalają) albo o wyłączną opiekę. Kluczowe jest dobro dziecka, sąd je stawia na pierwszym miejscu.
Dokumentowanie przemocy: dlaczego to takie ważne?
Dokumentacja to Twoja tarcza. Im więcej dowodów, tym większa szansa na skuteczne działanie sądu i organów ścigania.
Co warto zbierać?
-zdjęcia obrażeń (z datą),
-dokumentację medyczną (z SOR, lekarzy, psychologów),
-wiadomości SMS, e-maile, nagrania, wiadomości głosowe,
-notatki z interwencji policji,
-zaświadczenia od psychologa lub terapeuty,
-listę świadków.
To również sposób na udowodnienie przemocy psychicznej, która jest trudniejsza do uchwycenia niż przemoc fizyczna.
Jak przygotować się do odejścia od sprawcy?
Decyzja o odejściu to ogromny krok, zarówno emocjonalnie jak i logistycznie. Warto przygotować się do niej wcześniej.
Oto, co możesz zrobić:
-przygotuj torbę awaryjną (dokumenty, pieniądze, telefon, ubrania),
-miej kopie ważnych dokumentów w bezpiecznym miejscu (u zaufanej osoby),
-ustal plan działania – gdzie pójdziesz, z kim się skontaktujesz,
-porozmawiaj z prawnikiem lub psychologiem,
-zapisz numery pomocowe (Niebieska Linia, ośrodek interwencji kryzysowej).
Nie działaj impulsywnie to może być niebezpieczne. Dobrze zaplanowany krok w stronę wolności to szansa na bezpieczeństwo Twoje i dzieci.
Odzyskiwanie kontroli: droga do nowego życia
Wyjście z przemocy domowej to dopiero początek. Potrzebujesz czasu, wsparcia i często nowej tożsamości emocjonalnej.
Co może Ci pomóc?
-terapia indywidualna lub grupowa (grupy wsparcia przemoc domowa),
-kursy zawodowe i pomoc w powrocie na rynek pracy,
-asystenci rodziny i pracownicy socjalni,
-adwokat od prawa karnego, który pomoże przejść przez postępowanie sądowe.
Każdy krok w stronę niezależności to krok w stronę nowego życia. Nie musisz być idealny/a. Wystarczy, że jesteś gotowy/a zawalczyć o siebie.
