OGRANICZENIE PRAWA DO WYPOWIEDZENIA UMOWY UBEZPIECZENIA OSOBOWEGO Z UBEZPIECZENIOWYM FUNDUSZEM KAPITAŁOWYM (POLISLOKATY), JAKO CZYN NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI

Polisolokaty są dostępnym na rynku usług finansowych produktem, stanowiącym umowę na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Według danych przedstawionych przez Rzecznika Finansowego około 5 milionów Polaków zainwestowało w nie swoje środki finansowe. Wartość zainwestowanego kapitału przekracza natomiast 50 miliardów złotych.

W latach 2014 – 2016 Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął szereg postępowań w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Naruszenia polegały na zastosowaniu wzorców umów ubezpieczenia na życie
z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, zawierających postanowienia na mocy których konsument, który wypowiedział umowę ubezpieczenia, tracił całość lub istotną część środków, które wpłacił jako składki na ubezpieczenie. Elementem umożliwiającym ubezpieczycielowi zatrzymanie całości lub części wniesionego wkładu, były zastrzeżone w umowach m.in., opłaty wstępne, opłaty warunkowe, opłaty za dystrybucję i wystawienie polisy, opłaty likwidacyjne
i opłaty za wypłatę.[1]

W rezultacie ubezpieczyciel wykonując postanowienia umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, pobiera całość lub znaczną część wpłaconych środków przez pierwszy rok trwania umowy, by następnie nie zwrócić tego kapitału konsumentowi wypowiadającemu umowę w pierwszym okresie inwestycji. Tym samym przedsiębiorca ogranicza wyłączne uprawnienie konsumenta, wynikające z art. 830 § 1 Kodeksu cywilnego do rozwiązania umowy w zastrzeżonym terminie, a w braku takiego zastrzeżenia natychmiast. Konsument w obawie, że utraci wartość wniesionego w ramach składek kapitału, będzie korzystał w dalszym ciągu z niechcianej usługi, bowiem kwota wniesionego kapitału, która przez rozwiązanie umowy zostanie utracona, może pozbawić konsumenta możliwości rozwiązania umowy.

Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: u.o.o.k.ik.) zabronioną praktyką naruszające zbiorowe interesy konsumentów są bezprawne działania przedsiębiorcy, które naruszają zbiorowe interesy konsumentów, w szczególności stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umownych za niedozwolone, naruszenie obowiązku udzielenia konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji.

Wspomniane naruszenia występują w obrocie konsumenckim, tj., na płaszczyźnie umowy przedsiębiorcy z konsumentem. Muszą być one bezprawne oraz godzić w zbiorowe interesy konsumentów, a więc nie mogą być interesami pojedynczych konsumentów lub sumą interesów indywidualnych grupy konsumentów.

Bezprawność w niniejszym przypadku wynika ze sprzeczności z prawem, m.in. z art. 24 ust 1 u.o.o.k.ik., zasadami współżycia społecznego, a także z dobrymi obyczajami. Przy ocenie bezprawności bez znaczenia pozostaje wina i świadomość podmiotu naruszającego zbiorowe interesy konsumentów.

Natomiast bezprawność w ujęciu art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, stanowi działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Przez klienta należy rozumieć także konsumenta. Zagrożenie jego interesu przy zawartych już umowach polisolokat narusza jego interesy ekonomiczne. Wynika to z przeniesienia ciężaru odpowiedzialności i ryzyka finansowego, jakie winien ponieść przedsiębiorca, na konsumenta.

[1] A. Gadomska-Orłowska, W. Kamieński, M. Kościelniak, C. Orłowski, A. Piekarniak, Raport Rzecznika Finansowego Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym część II, Warszawa 2016

Aplikant adwokacki przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Katowicach. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego.

tel.: +48 508 438 768
e-mail: p.bosowski@pirozek.pl

Więcej artykułów