Na wstępnie należy zacząć od tego, iż zgodnie z brzemieniem art. 481 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki ustawowe za opóźnienie należą się zatem drugiej stronie bez wykazywania szkody i zawinienia po stronie dłużnika a zatem jedyne co trzeba wykazać to stan opóźnienia dłużnika i jego powstanie.
Zgodnie z § 2 w/w przepisu, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych a na dzień sporządzenia niniejszej publikacji (od dnia 04 listopada 2021 roku) wynoszą one 6,75 % w skali roku.
Jeżeli chodzi natomiast stricte o dochodzenie odsetek za opóźnienie w sprawach sądowych z tytułu odszkodowania za szkody górnicze, wyróżnić można dwa zasadnicze modele (a w zasadzie terminy) domagania się ich od pozwanej i zasądzania przez Sądy.
Pierwszym najbardziej klasycznym modelem jest domaganie się odsetek za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu.
Drugim, mniej popularnym albowiem trudniejszym do osiągnięcia, jest dochodzenie odsetek od dnia wezwania zakładu górniczego do zapłaty konkretnej kwoty odszkodowania z tytułu szkód górniczych.
W obu w/w przypadkach, po wydaniu opinii biegłego z zakresu budownictwa, dochodzi często do modyfikacji stanowiska strony powodowej co do odsetek, albowiem po wydaniu w/w opinii wysokość odszkodowania staje się skonkretyzowana, a jak pokazuje praktyka Sądy chętnie przyjmują datę wpływu opinii biegłego jak datę, od której strona powodowa może domagać się skutecznie odsetek za opóźnienie, albowiem wówczas roszczenie uległo wyklarowaniu co do jego wysokości.
Przedstawiona w powyższym akapicie praktyka od wielu lat znajduje szerokie zastosowanie w Sądach apelacji katowickiej.
Doszło jednak do pewnej zmiany linii orzeczniczej ze względu na wydanie przez Sąd Najwyższy uchwały zmieniającej dotychczasowe postrzeganie tego zagadnienia. Pytanie prawne w powyższej sprawie, rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy, brzmiało bowiem następująco:
„Czy dłużnik, który nie spełnia bezterminowego świadczenia pieniężnego mimo wezwania wierzyciela winien zapłacić odsetki ustawowe za opóźnienie przewidziane w art. 481 § 1 k.c. od momentu popadnięcia w opóźnienie w rozumieniu art. 455 k.c. czy od momentu ustalenia przez sąd wysokości odszkodowania (art. 363 § 2 k.c.) względnie od chwili wyrokowania? ”
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2019 r., wydana w sprawie o sygnaturze akt III CZP 32/19, stanowi natomiast następująco:
„Zasądzenie odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 1396 ze zm.) według cen z dnia jego ustalenia nie wyłącza przyznania odsetek za opóźnienie od dnia powstania stanu opóźnienia.”
Mając na uwadze powyższe można postawić tezę, iż w przypadku prawidłowego sprecyzowania roszczenia w wezwaniu do zapłaty przed wniesieniem pozwu, można starać się o zasądzenie odsetek od daty związanej z doręczeniem tegoż wezwania. Często jest to miesiąc bądź nawet i zdecydowanie dłuższy okres czasu w zależności od przebiegu i złożoności postepowania ugodowego a przy dochodzeniu większych odszkodowań często ten okres ma duże znaczenia dla wielkości finalnie zasądzanego odszkodowania.
Skoro bowiem pozwana kopalnia miała świadomość rozmiarów i rodzaju szkody w nieruchomości poszkodowanych, od dnia doręczenia wezwania (a dokładnie od dnia po upływie terminu zapłaty wskazanego w tymże wezwaniu) tym samym pozwana kopalnia już na dzień doręczenia wezwania pozostawała w stanie opóźnienia z zapłatą odszkodowania a zasądzenie odszkodowania od doręczenia wezwania jest w pełni uzasadnione. Na zakończenie dodać także należy, iż powyższe zastosowanie w/w uchwały Sądu Najwyższego i przedstawiona koncepcja dochodzenia odsetek, czyli najkorzystniejszy dla poszkodowanych sposób zasądzenia odsetek ustawowych (od możliwie jak najwcześniejszego terminu) znalazło zastosowanie w sprawach prowadzonych przez autora niniejszej publikacji.
