Czy dłużnik względem, którego sąd upadłościowy niegdyś prawomocnie oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości jest uprawniony do ponownego ubiegania się o ogłoszenie upadłości? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, a jej uzasadnienie znajduje się poniżej.

Nowe zasady, te same założenia. Upadłość konsumencka pozostała instytucją, która w swoim założeniu ma umożliwić niewypłacalnemu dłużnikowi – osobie fizycznej niebędącej w stanie spłacać swoich wymagalnych zobowiązań, otrzymanie nowego, pod względem ekonomicznym, startu w życiu. Z dniem 24 marca 2020 r. weszły w życie, szczególne dla upadłości konsumenckiej, przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw, te wprowadzają nowe zasady, którymi powinien kierować się sąd przy rozpoznawaniu wniosków o ogłoszenie upadłości.

Dotychczas, od 2014 r. funkcjonowania instytucji upadłości konsumenckiej sądy obligatoryjnie oddalały wnioski o ogłoszenie upadłości jeżeli z okoliczności powstania niewypłacalności wynikało, że dłużnik doprowadził do niej lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa. Ustawa ponadto formułowała szereg fakultatywnych – łagodzonych przez względy słuszności lub względy humanitarne –  warunków oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Tzw. negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości (obligatoryjne i fakultatywne) znajdujące się w art. 491⁴ p.u. przepisem wspomnianej nowelizacji, zostały uchylone. W praktyce oznacza to, że sąd upadłościowy nie będzie badał na etapie ogłoszenia upadłości, czy w sprawie dłużnika występują negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości – druga szansa.

W procedurze cywilnej, którą należy również stosować w określonym zakresie do postępowania upadłościowego, panuje zasada powagi rzeczy osądzonej (res iudicata), oznacza ona, iż nie należy wytaczać roszczenia o to samo, pomiędzy tymi samymi podmiotami. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że do zaistnienia stanu powagi rzeczy osądzonej łącznie wystąpić musi identyczność stron, przedmiotu rozstrzygnięcia oraz tożsamość podstawy faktycznej i prawnej (wyr. SN z 10.10.2014 r., III CSK 279/13, post. SN z 15.04.2015 r., IV CSK 434/14).

Sytuacja niegdyś prawomocnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na wystąpienie obligatoryjnej lub fakultatywnej przesłanki negatywnej ogłoszenia upadłości w chwili obecnej (po zmianie przepisów p.u., uchyleniu art. 491⁴ p.u.) nie stoi na przeszkodzie, tak złożenia wniosku
o ogłoszenia upadłości, jak również samego ogłoszenia upadłości przez właściwy sąd. Zmiany przepisów doprowadziły do stanu, w którym nie występuje tożsamość podstawy prawnej.

Mając na względzie powyższe należy dodatkowo stwierdzić, że sąd tzw. moralność dłużnika będzie badał po ogłoszeniu upadłości, na etapie ustalania planu spłaty wierzycieli. Ocena sądu sprowadzona do stwierdzenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa wiązana jest z koniecznością ustalenia planu spłaty wierzycieli na okres nie krótszy niż 36 ani dłuższy niż 84 miesiące. Ustawodawca nowelizacją p.u. wprowadził również dodatkową kategorię oceny moralności upadłego – celowość, wskazując że sąd wyda postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty, jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań.

Podsumowując dotychczasowe wskazania stwierdzić należy, że zmiana przepisów dotyczących przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości ułatwi osiągnięcie oddłużenia:

• osobom, które jeszcze wniosku o ogłoszenie upadłości nie składały,
• dłużnikom, względem których sąd upadłościowy niegdyś prawomocnie oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości.

Pamiętać jednak należy, że sądy nie zaprzestały badania moralności dłużnika oraz o kwalifikowanym okresie spłaty wierzycieli, wynoszącym nawet 84 miesięcy.

Kancelaria adwokacka Pirożek&Pirożek, opierając się na swoim długoletnim doświadczeniu, świadczy pomoc prawną w zakresie prowadzenia spraw z zakresu upadłości konsumenckich. Kancelaria, w granicach wyznaczonych przez prawo upadłościowe, pomaga w osiągnięciu oddłużenia tak osobom, które swój wniosek zamierzają złożyć po raz pierwszy, jak również tym, którzy na skutek negatywnego orzeczenia sądu dotychczas upadłości nie osiągnęły.