Jednym z elementów wyroku rozwodowego, jest uregulowanie władzy rodzicielskiej stron względem ich małoletnich dzieci. Sąd rozpoznający sprawę o rozwód ma obowiązek dokonania rozstrzygnięcia w tym przedmiocie. Na marginesie należy wskazać, że regulacja władzy rodzicielskiej jest możliwa nie tylko w wypadku rozwodu, ale także gdy rodzice małoletniego dziecka żyją w rozłączeniu, lecz nie są małżeństwem. Wtedy też sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka rozstrzygać o uprawnieniach rodziców w tym względzie. Co istotne, postanowienia sądu opiekuńczego w zakresie władzy rodzicielskiej mogą być zmieniane na przestrzeni czasu, w zależności od okoliczności i sytuacji dziecka oraz rodziców.
Brak jest w przepisach prawa powszechnie obowiązującego jednolitej definicji „władzy rodzicielskiej”, jednak najprościej rzecz ujmując, jest to ogół praw i obowiązków rodziców względem dziecka, które mają na celu ochronę małoletniego do czasu osiągnięcia przez niego pełnoletniości. Zgodnie z art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności praw. Nie jest to jednak katalog zamknięty praw i obowiązków rodziców w stosunku do dziecka. W ramach pieczy nad dzieckiem rodzice zobowiązani są troszczyć o fizyczny i duchowy rozwój dziecka oraz przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Niemniej jednak władza rodzicielska, nie ma charakteru bezwzględnego i powinna być wykonywana przez rodziców tak, jak wymaga tego dobro dziecka i interes społeczny. Podkreślenia wymaga, że Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera absolutny zakaz stosowania przez osoby wykonujące władzę rodzicielską kar cielesnych w stosunku do małoletnich. W powzięciu decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka rodzice powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.
Mając na względzie powyższe, w trakcie postępowania rozwodowego sąd bada zdolność rodziców do współdziałania dla dobra dziecka i uwzględnia ich pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem po rozwodzie. W braku takiego porozumienia, sąd uwzględniając prawo dziecka do wychowywania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej. Przy czym istotne jest, że sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej tylko jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Dzieje się tak często w przypadkach, kiedy już w trakcie postępowania o rozwód strony są ze sobą mocno skonfliktowane i brak jest podstaw by przypuszczać, że będą współdziałać w wykonywania władzy rodzicielskiej w przyszłości. Jest to o tyle istotne, że wychowanie dziecka wiąże się z koniecznością podejmowania wielu decyzji, a brak współpracy i jednolitego stanowiska rodziców może mieć negatywne konsekwencje dla dziecka. Rozwiązanie ograniczające jednemu z rodziców władzy rodzicielskiej ma na celu prawidłowe jej wykonywanie w stosunku do dziecka, zwłaszcza w zakresie bieżącej, codziennej pieczy nad nim. Równocześnie podkreślenia wymaga, że rodzic z ograniczoną władzą rodzicielską nadal ma prawo do współdecydowania w istotnych sprawach dziecka. W zakres tych uprawnień najczęściej wchodzi prawo do decydowania o wyborze kolejnych szkół, kierunku kształcenia czy sposobie leczenia.
Podkreślenia wymaga, że arbitralne rozstrzygnięcia sądu rozwodowego w zakresie władzy rodzicielskiej odbywają się jedynie w braku porozumienia rodziców, kiedy rzeczywiście wymaga tego dobro dziecka. Ma to również miejsce niezależnie od stanowisk stron w przedmiocie innych obligatoryjnych elementów wyroku rozwodowego takich jak wina w rozkładzie pożycia małżonków.
