W dobie Internetu szerzenie mowy nienawiści stało się niestety przykrą codziennością, z którą muszą mierzyć się ludzie młodzi jak i ich rodzice, opiekunowie i najbliżsi. Hejt, prześladowanie, namawianie do czynów niemoralnych czy też poniżanie stały się narzędziami dla wielu ludzi do szerzenia własnych poglądów czy też gnębienia innych.
Czym jest mowa nienawiści ?
Mowa nienawiści to termin odnoszący się do języka, który jest używany do obrażania, dyskryminowania lub wykluczania innych ludzi ze względu na ich pochodzenie, przekonania, orientację seksualną, płeć lub inną cechę. Taka retoryka jest szczególnie szkodliwa, ponieważ może prowadzić do przemocy i pogłębiać podziały społeczne, dlatego kodeks karny zawiera przepisy dotyczące mowy nienawiści.
Mowa nienawiści w kodeksie karnym
W Polsce, tak jak i w innych krajach mowa nienawiści jest karalna. Kodeks karny przewiduje odpowiednie sankcje za tego typu przestępstwa. Najważniejsze z nich to artykuły 256 i 257 Kodeksu karnego.
Artykuł 257 Kodeksu karnego mówi o „publicznym znieważeniu, uporczywym nękaniu albo ośmieszaniu”. Zgodnie z tym przepisem, każdy kto publicznie znieważa inna osobę, uporczywie ją nęka lub ośmiesza, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Warto zauważyć, że publiczne znieważenie to zachowanie, które ma charakter obraźliwy i jest skierowane do szerszego grona odbiorców. Uporczywe nękanie to natomiast działanie mające na celu utrudnienie lub uniemożliwienie innemu człowiekowi normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Ośmieszanie polega na skłonieniu innej osoby do zachowania, które jest sprzeczne z jej godnością lub dobrymi obyczajami.
Artykuł 256 KK stanowi:
- Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
- Tej samej karze podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1 albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej. (utracił moc, w części obejmującej wyrazy „albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej).
- Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego określonego w § 2, jeżeli dopuścił się tego czynu w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej lub naukowej.
Jak widać kodeks karny poważnie podchodzi do tematu szerzenia nienawiści, a fakt ze za dokonanie tego czynu sprawca może zostać nawet pozbawiony wolności do lat 2 powinno stanowić skuteczną przestrogę.
Karalność przestępstwa mowy nienawiści
Sprawcami przestępstw o charakterze mowy nienawiści są najczęściej osoby młode, nie mające przeszłości kryminalnej, które uważają, że fora dyskusyjne, portale społecznościowe są miejscami gdzie można wypowiadać się w dowolny sposób bez ponoszenia żadnych konsekwencji, a nasze akcje pozostaną anonimowe. Według opinii sędziów najczęstszymi i najlepszymi sposobami karania sprawców szerzenia mowy nienawiści są kary pozbawienia wolności, oraz kary pieniężne. W przypadku osób, które pierwszy raz weszły w konflikt z prawem skutecznym rozwiązaniem może być warunkowe umorzenie postepowania co daje także możliwość orzekania dodatkowych środków karnych, jak np. oficjalne przeproszenie pokrzywdzonego czy uczestnictwo w działaniach korekcyjno-kompensacyjnych.
Zwalczanie mowy nienawiści
Choć prawo jest jasne i wyraźne, to w praktyce ciężko jest zwalczyć mowę nienawiści. W Internecie można znaleźć wiele przykładów kiedy osoby publiczne, politycy, a nawet celebryci stosują ją w swoich wypowiedziach. Choć często wydaje się, że nie poniosą odpowiedzialności za swoje słowa, zdarzają się przypadki, gdy mowa nienawiści kończy się wyrokiem nawet dla osób publicznych. Pamiętajmy, że jednym z podstawowych kroków działania kiedy to my lub ktoś z naszego otoczenia padnie ofiarą hejtu czy innej formy nękania jest zgłoszenie sprawy na policję. W dalszej kolejności możemy dochodzić sprawiedliwości w sądzie, a tutaj przyda się już pomoc doświadczonego adwokata.