Nieważność umowy kredytu frankowego z uwagi na dowolne ustalanie wysokości kursu waluty przez bank.
Zawarcie umowy kredytu we franku szwajcarskim wiąże się z ryzykiem zmiany wartości tej waluty, a tym samym ze wzrostem lub spadkiem wysokości należnego do spłaty kredytu – każde ryzyko ma jednak swoje granice.
Jedną z podstawowych zasad prawa cywilnego, jest ta dotycząca swobody umów. Dla frankowiczów oznacza to, że bank nie może kształtować treści umowy kredytowej w sposób dowolny. Dodatkowo bank powinien udzielać kredytów zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.
Zgodnie z przepisami prawa bankowego, kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z kwoty środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, następnie do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Sama treść umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż waluta polska, powinna określać m. in. szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu waluty, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transzy i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu.
Prawo bankowe, w przypadku kredytów walutowych, wymusza na bankach stosowanie w umowach postanowień ustalających koszty zmian kursowych i kursów walut. Mechanizmy te powinny być znane kredytobiorcy w chwili zawierania umowy (por. T. Czech, Spłata, s. 63–79). Są to postanowienia o szczególnym znaczeniu dla kredytobiorców, pozwalają one chociażby w przybliżeniu ustalić wysokość należnej do spłaty kwoty. Ponadto często zdarza się, że kredyt walutowy stanowi obciążenie na wiele lat.
Co udowadnia praktyka orzecznicza, banki w sposób uznaniowy, niezrozumiały, jednostronny oraz dowolnie ustalają tak ważne dla kredytobiorców postanowienia umowne, które stanowią o wysokości konicznego do spłaty kredytu. Sądy przyjmują, że takie działanie jest niezgodne z powszechnie obowiązującym prawem.
W opinii kancelarii, kredytobiorcy którzy zawarli wadliwe umowy kredytów frankowych, uprawnieni są do ubiegania się o stwierdzenie ich nieważności. Nie jest dopuszczalne, aby postanowienia umowne dawały jednej ze stron uprawnienia do kształtowania według swojej woli zakresu obowiązków drugiej strony (uchw. SN z 22.05.2991, III CZP 15/91).
Umowa, która nie przewiduje żadnych ograniczeń w określaniu przez bank kursów waluty w tabelach kursowych, nie podaje podstaw rynkowych, rozsądnych, czy sprawiedliwych mechanizmów, ani nie przedstawia żadnych instrumentów które służyłyby kredytobiorcom do wpłynięcia na wysokość tego kursu – w istocie jest umową, w której bank w sposób dowolny ustala poziom kursu walut obcych (wyr. SO w Warszawie z dn. 10.12.2019 r., XXIV 928/19).
Nieważność umowy kredytu frankowego – kiedy bank w umowie kredytu walutowego nie stosuje przejrzystych zasad obliczeń wysokości należnych do spłaty kwot, wtedy kredytobiorcy mają możliwość żądania stwierdzenia niewazności umowy kredytu frankowego (zob. Agnieszka Pyrzyńska w Systemie Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, tom 5, pod redakcją prof. dr hab. Ewy Łętowskiej, str. 205.)
