Jedną z najczęściej występujących szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego są zniszczone i uszkodzone nieruchomości budynkowe, dotyczy to zarówno budynków mieszkalnych, jak również budynków gospodarczych. Warto zdawać sobie jednak sprawę, że negatywna działalność kopalni dotyczy również nieruchomości niezabudowanych, a wiec gruntów rolnych czy leśnych. W dzisiejszym artykule postaram się przybliżyć zagadnienie związane właśnie z uszkodzeniami nieruchomości rolnych.

Podstawa prawna

Przypomnijmy, że podstawowym aktem prawnym wskazującym na zasady odpowiedzialności jest ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, która wprost wskazuje, że

właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą.

Natomiast naprawienie szkody wyrządzonej ruchem zakładu górniczego następuje co do zasady poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, a w szczególności przez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju.

Natomiast naprawienie szkody w gruncie rolnym lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów. Chodzi tutaj o ustawę z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

Ochrona gruntów rolnych

Zgodnie z zapisami powyższej ustawy ochrona gruntów rolnych polega m.in. na rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze, czyli nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg; Innymi słowy rekultywacja oznacza przywracanie wartości użytkowych lub przyrodniczych terenom zniszczonym przez działalność człowieka.

Jak wygląda proces rekultywacji?

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych wskazuje, że kompetencja do wydania decyzji w sprawach rekultywacji i zagospodarowania zastrzeżona została organom administracji, które mają obowiązek uwzględnienia wielu czynników decydujących o sposobie jej przeprowadzenia i zagospodarowania terenu.

Warto wspomnieć, że sąd wydający wyrok nie określa sposobu rekultywacji, a ma jedynie rozstrzygnąć co istnienia związku przyczynowo między zniszczeniem gruntów i działalnością zakładu górniczego, i tym samym stwierdzić jego odpowiedzialności za szkodę i obowiązku rekultywacji na koszt zakładu górniczego.

Natomiast przepisy o o ochronie gruntów rolnych i leśnych, wskazują, że osoba powodująca utratę lub ograniczenie wartości użytkowej gruntów jest zobowiązana do ich rekultywacji na własny koszt, co oznacza, w praktyce, że organ administracji ogólnej jakim jest dyrektor właściwego terenowo okręgowego urzędu górniczego, związany jest orzeczeniem sądu w zakresie przeprowadzenia rekultywacji na zniszczonym przez zakład górniczy terenie.

W przypadku, gdy zakład górniczy nie wykonuje nałożonego na niego obowiązku w zakresie rekultywacji poszkodowany może się domagać na podstawie art. 1049 § 1 k.p.c., aby sąd wezwał kopalnię do wykonania rekultywacji, w tym także do uzyskania stosownej decyzji administracyjnej.