Kim jest oskarżyciel posiłkowy? Czy warto nim zostać?

W szeregu spraw rozpoznawanych w postępowaniu karnym działa oskarżyciel posiłkowy. W niniejszym artykule odpowiemy na pytanie jaką rolę ma w postepowaniu oskarżyciel posiłkowy i czy warto zgłosić swój udział w tym charakterze w toku postępowania karnego.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że oskarżyciel posiłkowy to pokrzywdzony czyli osoba, wobec której popełniono czyn zabroniony. Jednakże nie w każdym postępowaniu karnym i nie na każdym jego etapie pokrzywdzony może działać jako oskarżyciel posiłkowy.

Zgodnie z treścią art. 53 Kodeksu postępowania karnego jako oskarżyciel posiłkowy może działać jedynie pokrzywdzony w sprawach, które z urzędu ściga prokurator, a do ich wszczęcia i prowadzenia nie jest wymagany wniosek osoby pokrzywdzonej czy innego podmiotu. W takich sprawach oskarżyciel posiłkowy może działać razem z oskarżycielem publicznym (prokuratorem lub innym podmiotem posiadającym jego uprawnienia w postepowaniu karnym) lub zamiast prokuratora.

Najistotniejszą kwestią jest moment, od którego pokrzywdzony może działać jako oskarżyciel posiłkowy. Bowiem jest to możliwe dopiero na etapie postepowania przed sądem czyli od momentu wniesienia aktu oskarżenia. Aby móc działać w tym charakterze pokrzywdzony powinien złożyć oświadczenie do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego – czyli rozpoczęcia odczytywania aktu oskarżenia.

W sprawach prowadzonych w trybie oskarżenia publicznego mogą zdarzyć się sytuacje kiedy prokurator nie chce działać w sprawie lub nie widzi ku temu podstaw (odmawia wszczęcia postępowania lub je umarza). Kiedy w sprawie dwukrotnie dojdzie do wydania takiego postanowienia – pomimo aktywności osoby pokrzywdzonej, która zaskarża te decyzje – pokrzywdzony może działając jako oskarżyciel posiłkowy subsydiarny wnieść akt oskarżenia w tej sprawie. Sytuację tą reguluje szczegółowo art. 55 Kodeksu postepowania karnego.

W pozostałych przypadkach oskarżyciel posiłkowy działa obok prokuratora. Jednakże mogą zdarzyć się sytuacje kiedy w trakcie trwającego przed sądem procesu karnego prokurator zrezygnuje z dalszego popierania aktu oskarżenia. Jeżeli cofnie on wniesiony akt oskarżenia, to działający obok oskarżyciel posiłkowy może go nadal popierać i tym samym spowodować dalsze trwanie procesu karnego.

Jeżeli wcześniej pokrzywdzony nie działał jako oskarżyciel posiłkowy, to będzie miał możliwość podjęcia się tej roli w terminie 14 dni od momentu powiadomienia go o fakcie cofnięcia aktu oskarżenia przez prokuratora.

Sąd rozpoznający sprawę może ograniczyć liczbę osób działających w charakterze oskarżyciela posiłkowego w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Na taką decyzję sądu nie przysługuje zażalenie. Natomiast gdyby sąd odmówił pokrzywdzonemu możliwości działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego stwierdzając brak uprawnień czy złożenie oświadczenia przez pokrzywdzonego po terminie wskazanym w przepisach, pokrzywdzony może złożyć zażalenie na taką decyzję sądu. Natomiast nawet w przypadku ograniczenia liczby oskarżycieli posiłkowych w procesie do określonej liczby, pozostali mogą przedstawić swoje stanowisko sądowi na piśmie w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia ograniczającego liczbę oskarżycieli posiłkowych.

Oskarżyciel posiłkowy ma w procesie dużo szersze uprawnienia niż sam pokrzywdzony. Bowiem nie tylko składa zeznania jako pokrzywdzony, ale może aktywnie uczestniczyć w procesie składając wnioski dowodowe, zadając pytania innym świadkom czy oskarżonym. Jednocześnie ma prawo do wywiedzenia mowy podsumowującej cały proces. Dlatego też warto przyjmować tą rolę w postępowaniu, gdyż dzięki temu pokrzywdzony może mieć realny wpływ na przebieg postepowania karnego.

Gdyby oskarżyciel posiłkowy odstąpił od popierania oskarżenia to nie może już zmienić swej decyzji. Jeżeli dodatkowo w sprawie nie bierze udziału prokurator, a oskarżyciel posiłkowy nie stawi się w sądzie i nie usprawiedliwi tego faktu, sąd uzna że odstąpił od oskarżenia. Natomiast gdyby oskarżyciel posiłkowy zmarł to jego osoby najbliższe mogą wstąpić w jego uprawnienia na każdym etapie postępowania. Dlatego też gorąco zalecam, aby pokrzywdzeni przyjmowali rolę oskarżyciela posiłkowego – dzięki powyższemu mają wpływ na przebieg i kształt procesu karnego. A jeśli potrzebujecie Państwo wsparcia merytorycznego, jako Kancelaria służymy pomocą i możemy reprezentować oskarżycieli posiłkowych jako pełnomocnicy. W razie potrzeby – zapraszamy do kontaktu.

Pogotowie karne

Kancelaria zapewnia pomoc prawną osobom zatrzymanym w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa. W przypadku zatrzymania przez organy ścigania niezwłocznie pojawiamy się na miejscu zdarzenia, również poza zwykłymi godzinami pracy naszej Kancelarii. Warto pamiętać, że brak pomocy profesjonalnego obrońcy już podczas pierwszego przesłuchania zazwyczaj negatywnie wpływa na dalszy przebieg postępowania.

W nagłych wypadkach prosimy o kontakt pod numerem telefonu: +48 730 556 100

Obrońcę może ustanowić dla zatrzymanego także INNA OSOBA, w sytuacji gdy zatrzymany został pozbawiony wolności.

Więcej artykułów