W części pierwszej artykułu zostały omówione dwa podstawowe rodzaje testamentów w prawie polskim, tj. testament holograficzny i notarialny.
Poniżej zostaną omówione typy testamentów tzw. szczególnych, które w praktyce są dużo rzadziej stosowane, albowiem do ich sporządzenia konieczne zajście określonych w Kodeksie cywilnym przesłanek.
TESTAMENT USTNY
Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy lub tez nie ma on uzasadnionej możliwości sporządzenia testamentu własnoręcznego lub notarialnego, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie, przy czym przy tej czynności musi być obecnych trzech świadków. Warto dodać, iż w jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy dopuścił sporządzenie testamentu ustnego przez osobę niemogącą mówić, jeżeli wyrazi ona swą wolę za pomocą powszechnie przyjętych gestów ( przykładowo w języku migowym), jednakże gesty te muszą być zrozumiałe dla świadków (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1982 r., sygn.. akt III CRN 169/81).
Testament taki należy następnie potwierdzić w ten sposób, iż jeden ze świadków bądź też osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od złożenia tego oświadczenia, a w oświadczeniu tym należy wskazać miejsce i datę oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma. Pismo to powinno zostać podpisane przez spadkodawcę i przynajmniej dwóch spośród trzech świadków, co oczywiście nie wyklucza złożenia podpisu przez wszystkich świadków.
Może się jednakże zdarzyć, iż potwierdzenie testamentu w sposób powyższy będzie niemożliwe, np. ze względu nie nieobecność spadkodawcy. W takiej sytuacji treść testamentu można stwierdzić w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku poprzez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli okaże się, iż przesłuchanie jednego ze świadków jest niemożliwe lub wiązałoby się z dużymi przeszkodami, sąd może się oprzeć na zeznaniach dwóch świadków.
TESTAMENT PODRÓŻNY
Polski ustawodawca przewidział możliwość sporządzenia testamentu w trakcie podróży na polskim statku powietrznym lub morskim. Testament taki należy sporządzić przed dowódcą statku lub jego zastępcą w taki sposób, iż spadkodawca oświadczy swoją wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Następnie dowódca statku bądź też jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, gdzie wskazuje datę spisania. Następnie pismo to należy odczytać w obecności świadków, a następnie powinno ono zostać podpisane przez spadkodawcę, świadków oraz dowódcę statku lub jego zastępcę. Jeżeli okaże się, iż spadkodawca nie jest w stanie podpisać pisma (np. ze względu na stan zdrowia), w treści pisma należy podać przyczynę braku podpisu.
Warto dodać, iż jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sporządzenie testamentu w takiej formie nie jest możliwe, można dokonać sporządzenia testamentu ustnego, o którym była mowa wcześniej.
Należy pamiętać, o tym, iż testament taki można sporządzić wyłącznie na polskim statku morskim lub powietrznym, dlatego testament sporządzony w obecności polskiej załogi, ale na statku zagranicznym, będzie nieważny.
TESTAMENT WOJSKOWY
Testament taki może być sporządzony jedynie w czasie mobilizacji lub wojny, bądź też przebywania w niewoli. Wbrew pozorom, katalog osób, które mogą sporządzić taki testament, jest stosunkowo szeroki. Potencjalny spadkodawca może być bowiem: żołnierzem Sił Zbrojnych pełniącym czynną służbę wojskową, pracownikiem cywilnym zatrudnionym w Siłach Zbrojnych, osobą cywilną towarzyszącą Siłom Zbrojnym, a to członkiem personelu stowarzyszenia „Polski Czerwony Krzyż” i innych stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia, osobą wykonującą czynności duszpasterskie w Siłach Zbrojnych oraz członkiem służb pomocniczych wykonującą świadczenia osobiste na rzecz Sił Zbrojnych. Ponadto testament taki może zostać sporządzony również przez inne osoby cywilne, jeżeli znajdują się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych.
Kończąc zagadnienie związane z testamentami szczególnymi należy jeszcze podkreslić, iż testament szczególny straci swoją moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że zgon spadkodawcy nastąpił przed upływem tegoż terminu. Ustawodawca przewidział jednakże zawieszenie biegu terminu przedawnienia w okresie, w którym spadkodawca nie miał możliwości sporządzenia testamentu w formie zwykłej.
Skoro testament został już sporządzony, a spadkodawca zmarł, konieczne stanie się stwierdzenie nabycia spadku po nim, a możliwe iż nawet dokonanie działu tego spadku, jednakże zagadnienia te będą przedmiotem kolejnych artykułów.
Studia prawnicze na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach ukończył w 2011 r., a w 2018 r. złożył z wynikiem pozytywnym egzamin adwokacki. W trakcie aplikacji adwokackiej przy Izbie Adwokackiej w Katowicach zdobywał doświadczenie współpracując z kancelariami z obszaru Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego.
telefon: +48 505-837-881
e-mail: r.drzewiecki@pirozek.pl