Jak przekazać firmę dziecku?

Pan Karol przed kilkoma laty zaprowadził córkę po raz pierwszy do biura swojego przedsiębiorstwa. Zaciekawiona, dopytywała go o wszystkie szczegóły. Mijały lata, a córka pana Karola zdobywała wiedzę, know-how i doświadczenie, jak funkcjonuje przedsiębiorstwo taty, jak nim zarządzać. W końcu nadchodzi ten dzień. Pan Karol stwierdza: pora przekazać rodzinny biznes córce.

Zbycie firmy, czy przedsiębiorstwa?

Na gruncie prawa cywilnego firma to nie przedsiębiorstwo. Przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Słowem: wszystkie maszyny, biuro, komputer, ekspres do kawy i wszelkie inne składniki, bez których przedsiębiorstwo nie mogłoby funkcjonować. Firma natomiast jest oznaczeniem przedsiębiorcy. Nie są to synonimy. Firmą osoby fizycznej będzie imię i nazwisko, a osoby prawnej – nazwa.

W takim razie jak to jest ze zbyciem przedsiębiorstwa? Zgodnie z prawem, przedsiębiorca może określić, czy zbywa całe przedsiębiorstwo, czy jego część. Ale musi to wyraźnie wynikać z czynności prawnej. Czyli w umowie zbycia przedsiębiorstwa należy określić, które składniki, a może czy całe przedsiębiorstwo zostanie zbyte.

Zbycie przedsiębiorstwa – darowizna czy sprzedaż?

Zarówno panu Karolowi, jak i córce zależy, by czynność nie wiązała się z nadmiernymi wydatkami.
Z punktu widzenia podatkowego najkorzystniejsza będzie darowizna. Przy obliczaniu podstawy opodatkowania bierzemy pod uwagę tzw. czystą wartość przedsiębiorstwa, czyli od ogólnej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych odejmujemy długi i ciężary przedsiębiorstwa. Pan Karol i córka mogą spać natomiast spokojnie: jeśli obdarowanym jest osoba z najbliższego kręgu darczyńcy, np. małżonek lub właśnie córka, są oni zwolnieni z podatku od darowizny. Ponadto, ani pan Karol, ani jego córka nie zapłacą również podatku PIT. A co z VAT? Zarówno pan Karol jak i jego córka będą zwolnieni z podatku VAT. Pod jedynym warunkiem: przedmiotem darowizny musi być przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa.

Darowizna – w jakiej formie?

Istotnym jest, by darowizna miała formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 75¹ kodeksu cywilnego). Z tym oczywiście będą wiązały się pewne koszty postępowania u notariusza. Co powinno się znaleźć w dokumencie? Wyszczególnienie, jaka część przedsiębiorstwa, jakie składniki będą podlegały darowiźnie. To szczególnie istotne z punktu widzenia obowiązku podatkowego, gdyż organ skarbowy musi mieć pewność, że rzeczywiście występuje zwolnienie z podatków. Warto natomiast pamiętać, że jeśli w skład majątku przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, konieczna będzie forma aktu notarialnego. Mylący bywa art. 890 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym umowa oświadczenie darczyńcy powinno być zawarte w formie aktu notarialnego, niemniej jeśli zostało spełnione świadczenie, akt notarialny nie jest konieczny. Więc w przypadku darowizny przedsiębiorstwa wystarczy umowa pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi, pod warunkiem, że nastąpi rzeczywiste ich przekazanie, o którym mowa w art. 890 k.c.

Co jeszcze będzie potrzebne?

Kluczowym jest sporządzenie protokołu przekazania. W rzeczywistości jest nim po prostu umowa (akt) darowizny, w której po prostu wyszczególnione zostaną składniki przedsiębiorstwa, które pan Karol daruje córce. Należy wskazać ilość i wartość towarów, wyposażenia rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny. Po wszystkim, córka pana Karola powinna złożyć jeszcze zeznanie podatkowe – formularz SD-Z2, aby przysługiwało jej zwolnienie podatkowe. Więcej informacji oraz sam formularz znajdują się pod adresem: https://www.gov.pl/web/gov/zglos-otrzymanie-majatku-ze-spadku-lub-darowizny-formularz-podatkowy-sd-z2