Podział spadku zawsze budzi wiele kontrowersji. Oczywiście, w chwili gdy spadkobiercy potrafią się porozumieć, zarówno w przedmiocie wartości spadku jak i jego składu, podziału można dokonać u notariusza. Jednakże często spadkobiercy zapominają, że spadkodawca był kiedyś w związku małżeńskim, a to istotnie zmienia sposób podziału całej masy spadkowej.
„W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym”
Dział spadku – orzecznictwo
Powyżej przytoczyłam fragment uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1972 roku, III CZP 100/71, OSNC rok 1972, nr 7-8, poz. 129, którą podjął Sąd na gruncie pytania prawnego dotyczącego sytuacji, czy dopuszczalne jest dokonanie działu spadku przed zniesieniem współwłasności „istniejącej między spadkobiercami a małżonkiem spadkodawcy” Wynika z niej jasno, że co do zasady małżonkowie od momentu ustania ustawowej wspólności majątkowej posiadają równe udziały
w majątku. Jednakże zgodnie z art. 43 § 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego należy pamiętać, że Sąd może orzec o nierównych udziałach małżonków, w zależności od stopnia w którym wpłynął na majątek wspólny, aczkolwiek wyłącznie w przypadku gdy dotyczy to sporu pomiędzy małżonkami. „Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.” Wobec czego należy pamiętać, by takie sprawy załatwić niezwłocznie po ustaniu wspólności małżeńskiej.
Wracając do wątku głównego, aż do momentu, w którym sąd nie orzeknie o wysokości udziałów spadkodawcy w majątku wspólnym, nie może wydać rozstrzygnięcia w przedmiocie jego ustalenia, bowiem zgodnie z art. 684 Kodeksu Postępowania Cywilnego : „Skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd.” , a do chwili podziału majątku i ewentualnego ustalenia udziałów w majątku wspólnym, pozostają one w częściach równych.
Wniosek o dział spadku
Wobec tego, we wniosku o dział spadku, należy złożyć również wniosek o podział dorobkowego majątku małżonków, który pozwoli na ustalenie. Może wydawać się to zbędne, np. gdy majątek rodziców przypada dzieciom, a spadkodawcy nie sporządzili testamentu, jednakże w obecnym stanie prawnym konieczne jest przeprowadzenie działu spadku właśnie w takiej konstrukcji.
Z takim wnioskiem wystąpić może zarówno spadkobierca bądź jego następca prawny, natomiast uczestnikami muszą być wszystkie osoby, które wchodzą do grupy spadkobierców, a którzy to również zostali uznani w postanowieniu
o stwierdzenie nabycia spadku bądź akcie poświadczenia dziedziczenia. Trzeba też pamiętać, iż w takiej konfiguracji, uczestnikiem musi być również żyjący małżonek spadkodawcy, nawet jeśli nie wchodzi on do grupy spadkobierców we wskazanych wyżej aktach.
Bardzo ważne jest to, iż tylko z istotnych powodów dział spadku ograniczać się może do części spadku – np. w sytuacji gdy podzielono pozostałą część na drodze umownej. Na zakończenie warto również wspomnieć, że jeśli nie nastąpiło jeszcze stwierdzenie nabycia spadku bądź poświadczenie dziedziczenia, dokona tego sąd podczas trwania postępowania działowego. Zachęcamy do zapoznania się z pełną ofertą kancelarii dotyczącej testamentu i spraw spadkowych.
W czasie studiów na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego była wiceprzewodniczącą Koła Naukowego Prawa Konkurencji i Regulacji Sektorowych Ius Publicum oraz udzielała pomocy w Poradni Prawnej działającej przy UŚ.Naukę od zawsze łączy z pracą. Blisko dwa lata zajmowała się egzekucją, współpracując z Komornikami Sądowymi, a zgromadzone doświadczenie pozwala jej na szybkie i skuteczne przeprowadzenie egzekucji. Dodatkowo interesuje się prawem cywilnym, w szczególności prawem rodzinnym i spadkowym.
tel.: +48 503 754 800
e-mail: m.milka@pirozek.pl