W sytuacji, jeśli spadek przypada kilku spadkobiercom, do własności majątku wchodzącego w skład spadku stosuje się przepisy o współwłasności. I nie ma w tym nic strasznego – często zdarza się, że przez długie lata po śmierci spadkodawcy utrzymuje się współwłasność. Inna sytuacja ma miejsce, jeśli spadkobiercy chcą otrzymać konkretne składniki masy spadkowej i zarządzać nimi samodzielnie.
Dział spadku – forma
Dział spadku może nastąpić wyłącznie na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź na mocy orzeczenia sądu, na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Umowa o dział spadku nie ma przewidzianej szczególnej formy, chyba, że w skład spadku wchodzi nieruchomość – wówczas konieczna jest forma aktu notarialnego. Również w sytuacji dziedziczenia przedsiębiorstwa zastrzeżono formę specjalną – formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeśli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość lub przedsiębiorstwo jest objęte zarządem sukcesyjnym, wówczas umowa o dział spadku również musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.
Częściowy dział spadku
Masy spadkowej nie trzeba dzielić całej. Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której do spadku weszła własność nieruchomości – domu jednorodzinnego, a także dwa samochody. Spadkobiercy porozumieli się w ten sposób, że pan Artur otrzyma jeden samochód, pani Anna drugi samochód, natomiast nieruchomość nadal będzie własnością obojga na zasadach współwłasności. Jest jednak pewne zastrzeżenie. Po pierwsze, jeśli dział spadku następuje w drodze orzeczenia sądu, powinien obejmować cały spadek, a tylko z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Po drugie, sądowy częściowy dział spadku ma miejsce w szczególności, gdy składnikiem spadku jest przedsiębiorstwo. Takie rozwiązanie ma skutkować przede wszystkim nie zgłaszaniem wielokrotnych wniosków o dział spadku w przyszłości do sądu.
Skutki działu spadku
Dział spadku wiąże osoby, których dotyczy, a więc których współwłasność ustała w wyniku działu. Jedynie w przypadku umownego działu spadku i zawarcia umowy pod wpływem błędu dotyczącego stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy, można uchylić się od skutków umowy o dział spadku. Co więcej, po skutecznym dokonaniu działu spadku, spadkobiercy są związani przepisami o rękojmi, w tym przede wszystkim są obowiązani do rękojmi za wady fizyczne i prawne tak, jak przy sprzedaży, zaś rękojmia co do wierzytelności spadkowych rozciąga się również na wypłacalność dłużnika. Istotne w kontekście działu spadku może być również wyjaśnienie zagadnień związanych ze schedą spadkową, jednak będzie to temat na odrębny artykuł.