Podstawy nieważności kredytów we frankach szwajcarskich
W poprzednim artykule wyjaśniona została kwestia braku oznaczoności kwoty kredytu. W dzisiejszej publikacji poruszona zostanie kwestia nadużywania pozycji banku oraz jednostronnego określania przez bank wysokości zobowiązania kredytobiorców.
Praktyka sądowa kancelarii oraz przegląd orzecznictwa sądów powszechnych wskazuje, że podstaw nieważności kredytu frankowego można upatrywać również w jednostronnym kształtowaniu przez bank wysokości zobowiązania kredytobiorców.
W wadliwych umowach pojawiają się klauzule, które pozwalają bankowi na ustalenie kursu waluty na podstawie wewnętrznych tabel kursowych. Po pierwszej lekturze takiej umowy raczej trudno o zastrzeżenia. Problem pojawia się jednak w sytuacji, której w trakcie spłacania rat kredytu bank jednostronnie ustala stosowane kursy walut, nie koniecznie wybierając te, które są korzystne dla kredytobiorcy. Przy stosowaniu niekorzystnych dla kredytobiorców kursów waluty saldo kredytu zmniejsza się w sposób nieznaczny, zdarzają się również sytuacje, w których to kredytobiorcy nadpłacili już wartość otrzymanych środków a saldo kredytu zdaje się nie pomniejszać.
W tym momencie pojawia się pytanie, czy taka sytuacja nie jest związana z nieoczekiwaną zmianą wartości CHF oraz czy wahania kursowe wiązać należało z ryzykiem zaciągnięcia kredytu we frankach szwajcarskich?
Odpowiedzi na zadane pytanie należy poszukiwać w orzecznictwie, które wskazuje, że wprowadzenie do umowy klauzul opierających się na uzależnieniu wysokości wypłacanego kredytu oraz spłacanych rat od wartości wskazanych w tabelach kursowych jest wadliwe. Omawiana wadliwość wiązana jest z brakiem możliwości weryfikacji przez kredytobiorcę stosowanych przez bank mechanizmów, których bank używa do przeliczania waluty. Dla kredytobiorcy kryteria na podstawie, których bank ustala wartości walut uznać należy za kluczowe, gdyż te bezpośrednio wiążą się z wysokością jego świadczenia. W tym momencie zaznaczyć należy, że brak jest w umowach, czy załącznikach informacji o mechanizmach ustalania kursów walut.
W opisywanej sytuacji uznaje się, że bank właściwie jednostronnie, arbitralnie ustalał wartość zobowiązania kredytobiorców a w ten sposób sformułowana umowa jest nieważna, gdyż jest sprzeczna z ustawą.
Co więcej dodać należy, że znajomość ryzyka wahania kursu waluty jest ważna przy zawieraniu zobowiązań o charakterze walutowym, mieć jednak należy na uwadze, iż oddanie bankowi swobody w ustalaniu kursów walut w oparciu o tylko bankowi znane mechanizmy wykracza poza świadomość ryzyka, którą przy zawieraniu umowy kredytobiorcy mieli w swojej świadomości.
Mając na względzie powyższe, zwrócić uwagę należy na ciekawą kwestię, która została poruszona w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, sygn. akt XVI C 1964/17, z dnia 17 sierpnia 2018 r., w którym to Sąd wskazał, że nie spotyka się w przy próbie wymiany waluty w kantorze informacji, co do sposobu ustalania kursu walut przez ten kantor. Jednak co należy podkreślić, w wypadku niezadowolenia z oferowanego przez kantor kursu można nie przystąpić do transakcji i poszukać gdzie indziej lepszego kursu. W Kwestionowanych relacjach z bankiem zdarza się, że kredytobiorcy nie mają żadnej możliwości wyrażenia braku zgody na kurs prezentowany w tabeli banku, a kredytobiorców z tym bankiem wiąże umowa, która przewiduje spłatę zobowiązania przez np. 20 lat.
