Spadek po zmarłym z reguły trafia do jego najbliższej rodziny. W testamencie można jednak wskazać, że spadkobiercą będzie ktoś inny (np. pominąć kogoś, wskazać osobę spoza rodziny) czy też zmienić przypadający udział (zmniejszyć lub zwiększyć przypadającą spadkobiercy część). Najbliższa rodzina, ta która dziedziczyłaby zgodnie z ustawą, ma wtedy prawo do tzw. zachowku. Nie zawsze jednak z punktu widzenia spadkodawcy pozostawienie prawa do zachowku jest korzystne czy pożądane. Spadkodawca może wówczas wydziedziczyć potencjalnych spadkobierców ustawowych. Wydziedziczenie oznacza pozbawienie rodziców, małżonka lub dzieci prawa do zachowku.
Jak dokonać wydziedziczenia?
Wydziedziczenia można dokonać tylko w testamencie. O tym, czy wydziedziczenie będzie skuteczne zadecydują następujące elementy:
- precyzyjnie wskażemy w testamencie osobę wydziedziczaną,
- wskażemy konkretny powód wydziedziczenia,
- nie przebaczymy wydziedziczanej osobie – jeśli spadkodawca przebaczył swojemu spadkobiercy, to nie może go wydziedziczyć.
Kogo można wydziedziczyć?
Wydziedziczyć, czyli pozbawić prawa do zachowku, można:
- małżonka,
- rodziców,
- zstępnych, czyli dzieci, wnuki itd.
Synowa czy zięć prawa do zachowku z mocy ustawy nie mają, więc ich wydziedziczanie nie jest celowe. Wydziedziczenie w testamencie teścia lub teściowej nie ma uzasadnienia, ponieważ wymienieni powyżej (tj. teść czy teściowa, a także zięć i synowa) nie należą do kręgu spadkobierców ustawowych.
Kiedy możliwe jest wydziedziczenie?
Nie można wydziedziczyć bez ważnego powodu. Warunki wydziedziczenia są wskazane w Kodeksie cywilnym.
Wydziedziczenie jest możliwe tylko wtedy, gdy członek rodziny:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; lub
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Uporczywe postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
Przykładem może być: niemoralne prowadzenie się, prowadzenie nieuczciwej działalności, przestępczy tryb życia, handel narkotykami, alkoholizm, znęcanie się nad osobami bliskimi.
Ważne, żeby spadkodawca wyraźnie ujawnił, że takiego zachowania nie akceptuje, a spadkobierca takie wskazanie zignorował.
Umyślne przestępstwo lub rażąca obraza czci
Wydziedziczenie może być też spowodowane dopuszczeniem się przez spadkobiercę przestępstwa lub rażącej obrazy czci:
- spadkobierca musi się dopuścić przestępstwa lub rażącej obrazy czci wobec spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób;
- przestępstwo musi być popełnione umyślnie;
- musi to być przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności;
- jeśli przyczyną jest obraza czci – musi być rażąca obraza czci.
Do wydziedziczenia nie jest potrzebne skazanie za dane przestępstwo.
Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych
Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych również uzasadnia wydziedziczenie.
Musi być ono długotrwałe, świadome, zawinione.
Przykładem może być: naruszenie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy, ignorowanie potrzeb osobistych i materialnych spadkodawcy, zerwanie więzi, nieudzielenie pomocy osobistej lub finansowej, wszczynanie ciągłych awantur, wyrzucenie spadkodawcy z domu, kierowanie nieuzasadnionych i krzywdzących zarzutów.
Ważnym jest by pamiętać, że: wydziedziczyć to nie oznacza po prostu pominąć w testamencie – wydziedziczyć to pozbawić prawa do zachowku.
Zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą pomocy prawnej w zakresie spraw spadkowych naszej kancelarii. KLIK
