Rozwód jest jednym z trudniejszych momentów w życiu, w szczególności gdy małżonkowie nie wyobrażali sobie, że w taki sposób zakończy się ich małżeństwo. Kwestią budzącą jeszcze trudniejsze emocje w tej sytuacji jest podział majątku wspólnego, zwłaszcza gdy pojawia się pytanie budzące wątpliwości: Czy darowizna podlega podziałowi przy rozwodzie? Wyróżniamy dwa rodzaje majątków: majątek wspólny oraz majątek osobisty każdego z małżonków. Kwestia, do której kategorii zalicza się darowizna, może mieć istotne znaczenie przy podziale majątku małżonków w przypadku rozwodu.

Zachęcamy do zapoznania się z dalszą częścią artykułu, w którym przeanalizujemy, jak przepisy regulują tę kwestię oraz jakie wyjątki mogą wystąpić w przypadku darowizn dokonanych na rzecz jednego z małżonków lub obojga małżonków.

Co to jest darowizna?

Na samym początku warto wyjaśnić, czym jest darowizna i jakie zasady rządzą jej przekazywaniem. Jak przewiduje kodeks cywilny, darowizna jest umową, w której darczyńca zobowiązuje się przekazać określony majątek na rzecz drugiej strony, czyli obdarowanego, bezpłatnie i bez obowiązku wzajemnego świadczenia. W praktyce przedmiot darowizny może stanowić zarówno nieruchomość, jak i rzeczy ruchome. W przypadku, gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość, konieczne jest sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego. Umowa darowizny może być dokonana na rzecz osoby fizycznej lub prawnej i służy różnym celom, na przykład wsparciu finansowemu lub przekazaniu majątku rodzinnego.

Darowizna a rozwód – aspekty prawne

Podczas rozwodu kluczową kwestią jest ustalenie, czy dana darowizna podlega podziałowi przy rozwodzie. Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przy podziale majątku wspólnego małżonków niezbędne jest, aby odróżnić majątek osobisty od majątku wspólnego. Co do zasady darowizny dokonane na rzecz jednego z małżonków w trakcie trwania małżeństwa wchodzą w skład majątku osobistego, chyba że zostało wyraźnie wskazane, że oboje małżonków ma prawo do przedmiotu darowizny. W takim przypadku mogą one wchodzić w skład majątku wspólnego.

Przepisy wskazują, że przedmioty majątkowe nabyte przez małżonka w drodze darowizny nie wchodzą do majątku wspólnego, co oznacza, że nie będą podlegać podziałowi przy rozwodzie. Wynika to z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 33).

• Jeśli darowizna została udzielona obojgu małżonkom (np. darowizna od rodziców jednego z nich, ale wskazująca oboje jako obdarowanych), wówczas wchodzi do majątku wspólnego i podlega podziałowi.

• Jeżeli przedmiot darowizny został sprzedany, a pieniądze przeznaczone na wspólne inwestycje (np. remont domu będącego we wspólnym majątku), może to skomplikować sytuację. W takiej sytuacji można dochodzić tzw. zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty i odwrotnie.

• W razie sporu co do charakteru darowizny lub jej przeznaczenia, decyzję podejmuje sąd, biorąc pod uwagę dowody, takie jak umowy darowizny czy świadectwa darczyńców.

W przypadku darowizny przedmiotów zwykłego urządzenia domowego kwestia ich przynależności do majątku wspólnego małżonków lub majątku osobistego zależy od kilku czynników. Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że takie przedmioty, jeśli zostały nabyte w czasie trwania małżeństwa, co do zasady wchodzą do składu majątku wspólnego, ponieważ są przeznaczone do wspólnego użytku w gospodarstwie domowym.

Jeżeli jednak darczyńca wyraźnie zaznaczył, że darowizna została dokonana na rzecz jednego z małżonków, to nawet w przypadku przedmiotów codziennego użytku mogą one zostać zakwalifikowane jako element majątku osobistego. W takiej sytuacji istotne jest, kto został formalnie obdarowany oraz jaka była intencja darczyńcy. Na przykład, jeśli rodzice jednego z małżonków podarowali zestaw mebli kuchennych lub sprzęt AGD wyłącznie swojemu dziecku, wówczas przedmioty te stanowią jego majątek osobisty i nie podlegają podziałowi przy rozwodzie.

W praktyce jednak rozstrzyganie takich kwestii podczas podziału majątku po rozwodzie może prowadzić do sporów, szczególnie gdy darowizna służyła codziennemu użytkowi obu małżonków. W takich przypadkach sąd ocenia okoliczności sprawy, w tym charakter darowizny, sposób jej wykorzystania i przeznaczenie przedmiotów majątkowych w gospodarstwie domowym.

Praktyczne przykłady

Darowizna pieniędzy na zakup sprzętu AGD

Rodzice jednego z małżonków podczas trwania związku małżeńskiego przekazali darowiznę pieniężną przeznaczoną na zakup nowej pralki. Pralka została kupiona i użytkowana wspólnie przez oboje małżonków w gospodarstwie domowym.

• Komentarz: W tym przypadku, mimo że pieniądze były darowizną na rzecz jednego z małżonków, zakupiony sprzęt AGD najprawdopodobniej zostanie uznany za część majątku wspólnego, ponieważ służył do wspólnego użytku. Darowizna przekształciła się w przedmiot wspólnego majątku i podlega podziałowi przy rozwodzie.

Darowizna zestawu mebli od rodziców na rzecz jednego z małżonków

Rodzice żony w trakcie małżeństwa podarowali jej komplet mebli ogrodowych, zaznaczając w umowie darowizny, że przedmiot darowizny jest wyłącznie dla niej. Meble były jednak używane w ogrodzie wspólnej nieruchomości, którą małżonkowie użytkowali razem.

• Komentarz: Choć darowizna formalnie weszła do majątku osobistego żony, istnieje ryzyko sporu podczas rozwodu. Mąż może argumentować, że meble były użytkowane przez oboje małżonków i stanowiły część wspólnego gospodarstwa. W takiej sytuacji sąd będzie badał intencję darczyńcy oraz sposób użytkowania przedmiotu. Jeśli darowizna została dokonana wyłącznie na rzecz jednego małżonka, meble powinny zostać zakwalifikowane jako majątek osobisty.

Darowizna samochodu dla obojga małżonków

W trakcie małżeństwa teściowie podarowali samochód z wyraźnym wskazaniem, że ma być wspólnie użytkowany przez oboje małżonków. Pojazd był używany zarówno przez żonę, jak i męża, a koszty jego utrzymania pokrywano z majątku wspólnego małżonków.

• Komentarz: W tej sytuacji darowizna wchodzi do składu majątku wspólnego i podlega podziałowi przy rozwodzie. Intencją darczyńców było obdarowanie obu małżonków, a wspólne użytkowanie samochodu dodatkowo potwierdza ten fakt.

Darowizna mieszkania na rzecz jednego z małżonków

Żona otrzymała od rodziców mieszkanie w drodze darowizny. Mieszkanie zostało wpisane w księgę wieczystą jako jej wyłączna własność.

• Komentarz: W takim przypadku mieszkanie jest częścią majątku osobistego żony i nie podlega podziałowi przy rozwodzie. Mimo trwania małżeństwa darowizna była jednoznacznie skierowana na rzecz jednego małżonka.

Podział darowizn podczas rozwodu zależy od wielu czynników, takich jak intencja darczyńcy, charakter darowizny oraz sposób jej wykorzystania. Każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy, uwzględniając przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz orzecznictwo sądowe. Aby uniknąć sporów, warto, aby darowizny były szczegółowo opisane w umowie, wskazując, czy mają być przeznaczone wyłącznie dla jednego małżonka, czy też dla obojga.