Kara umowna jest zastrzeżeniem powinności zapłaty określonej sumy pieniężnej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Karę umowną nalicza się, gdy dojdzie do ziszczenia się wskazanych w umowie zdarzeń. Powstaje jednak pytanie, czy dłużnik zawsze będzie zobowiązany do uiszczenia sumy pieniężnej tytułem kary umownej.
Według ugruntowanej linii orzeczniczej, przepisy Kodeksu cywilnego regulujące instytucję kary umownej nie wskazują na odrębną zasadę odpowiedzialności za zdarzenia powodujące powstanie obowiązku uiszczenia kary. W związku z tym kara umowna oparta jest na ogólnych zasadach odpowiedzialności za odszkodowanie tj. na zasadzie winy. Konsekwencją przyjęcia takiego twierdzenia jest możliwość podniesienia przez zobowiązanego w procesie sądowym zarzutu braku jego winy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. W takiej sytuacji zobowiązany nie powinien być obciążony powinnością zapłaty kary umownej. Z przepisu art. 471 Kodeksu cywilnego wynika domniemanie, iż niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które zobowiązany ponosi odpowiedzialność. W takim stanie rzeczy to na zobowiązanym spoczywa w procesie ciężar udowodnienia braku jego winy.
Zobowiązany nie będzie mógł jednak podnieść zarzutu braku winy w przypadku określenia w umowie jego odpowiedzialności na innych zasadach powodujących rozszerzenie jego odpowiedzialności np. na zasadzie ryzyka lub słuszności. Rozszerzenie odpowiedzialności zobowiązanego jest dopuszczalne na podstawie przepisu art. 473 Kodeksu cywilnego.
Dnia 1 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Łomży, Wydział I Cywilny wydał w sprawie o sygnaturze akt sygn. akt: I C 702/15 wyrok potwierdzający wyżej wskazaną linię orzeczniczą. Stan faktyczny sprawy kształtuje się następująco. W wyniku publicznego przetargu nieograniczonego została zawarta umowa pomiędzy powodem jako wykonawcą oraz pozwanym jako zamawiającym, której przedmiotem była budowa krytego basenu. W umowie zastrzeżono karę umowną na wypadek zwłoki w terminowym wykonaniu inwestycji. Wykonawca opóźnił się w wykonaniu zamówienia o dwa miesiące, co spowodowało naliczenie przez zamawiającego kary umownej oraz potrącenie jej z wynagrodzeniem wykonawcy za zrealizowanie zamówienia. Wykonawca uznał, iż kara umowna została naliczona niesłusznie, gdyż opóźnienie realizacji zamówienia nie było spowodowane jego winą i wniósł do sądu powództwo o zapłatę kwoty, jaka została naliczona tytułem kary umownej. Sąd uznał powództwo wykonawcy za słuszne wskazując, że nienależyte wykonanie umowy było wynikiem opóźnienia spowodowanego wydłużającym się procesem decyzyjnym po stronie zamawiającego, wobec czego pomimo opóźnienia w realizacji inwestycji, kara umowna została naliczona niesłusznie.
Zobacz naszą pełną ofertę: postępowania sądowe
Absolwentka prawa na wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego.
Obroniła pracę magisterską pt. „Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki kapitałowej wobec spółki” w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego pod kierownictwem dr hab. prof. UŚ Piotra Piniora. Interesuje się głównie tematyką prawa spółek, a także szeroko pojętym prawem cywilnym, gospodarczym i handlowym.
tel.: +48 530 006 095
e-mail: p.duda@pirozek.pl