Na mocy obowiązujących przepisów prawa geologicznego i górniczego przedsiębiorca prowadzący zakład górniczy, ponosi odpowiedzialności za szkody wyrządzone działaniem ów zakładu górniczego, o ile oczywiście nieruchomość położona jest w obszarze oddziaływania kopalni. Obecnie zasadę odpowiedzialności zakładu górniczego regulują przepisy art. 144 – 146 prawa geologicznego i górniczego, zgodnie z którymi, właściciel nieruchomości może żądać naprawienia szkody wyrządzonej ruchem zakładu górniczego, na zasadach określonych ustawą.
Na pierwszy rzut oka, kwestia ustalenia podmiotu uprawnionego do dochodzenia roszczeń odszkodowawczy wydaje się nader oczywista. Ustawa w zasadzie wprost stanowi, że właściciel może żądać naprawienia szkody wyrządzonej działalnością zakładu górniczego.
Jednak co w przypadku, gdy prawo własności nieruchomości zostanie przeniesione – np. na mocy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny – na inną osobę. Najprościej, wychodząc z literalnego brzmienia przepisów art. 144 – 146 prawa geologicznego i górniczego można założyć, że nowy właściciel nieruchomości jest w pełni uprawniony do dochodzenia roszczeń odszkodowawczy. Założenie to szybko może okazać się chybione, bowiem ustawa regulująca powyższą kwestie milczy w tym zakresie, odsyłając jedynie do przepisów Kodeksu Cywilnego.
Nad powyższym problemem pochylił się Sąd Najwyższy, który w wyroku z 14 kwietnia 1971 r. o sygn. akt III CRN 56/71, wyraził pogląd, że: „art. 548 KC odnosi się do tych tylko ciężarów i korzyści, jakie powstały po wydaniu rzeczy, gdy tymczasem w sprawie chodzi o odszkodowanie dotyczące zbytej nieruchomości przypadające za okres wcześniejszy. Mogłoby ono przejść na nabywcę tylko na podstawie szczególnej umowy. Nie zmienia sytuacji okoliczność, że w myśl art. 43 i 45 prawa górniczego (Dz.U. 1961 Nr 23 poz. 113) naprawienie szkody górniczej polega przede wszystkim na przywróceniu nieruchomości do stanu poprzedniego a dopiero w dalszej kolejności na zapłacie odszkodowania pieniężnego. Przepisy te nie zmieniają bowiem fundamentalnej zasady prawa cywilnego, że odszkodowanie przysługuje poszkodowanemu a poszkodowanymi byli powodowie jako właściciele nieruchomości w chwili powstania szkód górniczych.”
Tak więc, kwestia ustalenia podmiotu uprawnionego do dochodzenia odszkodowania uzależniona jest od czasookresu, w którym powstała szkoda. Jeśli doszło do zmiany właściciela nieruchomości, to nowy właściciel pozbawiony zostaje prawa do odszkodowania za szkody górnicze powstałe przed datą przeniesienia prawa własności, może jedynie żądać odszkodowania za szkody powstałe po tym, jak został nowym właścicielem nieruchomości.
Dlatego dla zabezpieczenia interesów nabywcy nieruchomości, wskazanym jest aby umowa przenosząca własność nieruchomości, zawierała również zapisy o cesji wierzytelności z tytułu szkód górniczych. Taka konstrukcja umowy wzmocni pozycję nowego właściciela, bowiem będzie on mógł żądać naprawienia szkód powstałych zarówno przed datą nabycia nieruchomości, jak i po tej dacie.
Zaznaczyć także należy, że przytoczony Wyrok Sądu Najwyższego, mimo że wydany na gruncie nieobowiązujących już przepisów, zachowuje swoją aktualność po dziś dzień.
Zobacz naszą pełną ofertę: szkody górnicze